Barciany - ruiny krzyżackiego zamku

Zamek w Barcianach rozpoczęto budować w roku 1380. Do roku 1400 wzniesiono mury na planie prostokąta o wymiarach 55x58 oraz skrzydło wschodnie z bramą wjazdową. Następnie dobudowano trzykondygnacyjne skrzydło północne. Na początku XV wieku w narożniku północno-wschodnim dostawiono niską okrągłą basztę. Po sekularyzacji zakonu zamek był siedzibą zarządcy miejscowego majątku. Po wojnie stanowił siedzibę miejscowego PGR-u. Mieściły się tu biura oraz magazyny. Obecnie jest w rękach prywatnego właściciela.

Prusowie vs. Krzyżacy

Historia Barcian zaczyna się we wczesnym średniowieczu. Był tu wówczas drewniano-ziemny gród staropruskiego plemienia Bartów. W połowie XIII wieku, prawdopodobnie ok. roku 1240 lub nieco później, gród został zajęty przez Krzyżaków, którzy dość szybko zaczęli przebudowywać go w tymczasową strażnicę. Pierwszym znanym z zapisków jej dowódcą był Henryk von Alfet. Miejscowe plemiona nie poddały się jednak krzyżackiej okupacji bez walki. Co jakiś czas wybuchały krwawe powstania. Znamy relacje kronikarzy z 1310 roku, kiedy to wybuchł kolejny bunt okolicznej ludności. Powstańcy wyrżnęli w pień całą krzyżacką ludność osady, a wójta Hermana von Harttangena spalili na stosie. Kiedy więc upartym Krzyżakom udało się odzyskać gród, postanowili wybudować potężną twierdzę, która mogła się oprzeć podobnym powstaniom w przyszłości.

Niech się mury pną do góry...

Po jej wybudowaniu znalazło tu siedzibę komornictwo podbitej Barcji, podlegające administracyjnie pod komturstwo w Brandenburgu (pol. Pokarmin). Wciąż była to jednak twierdza drewniana, wzmocniona jedynie tu i tam murowanymi konstrukcjami obronnymi.
Dopiero wielki mistrz Winrych von Kniprode zdecydował o budowie zamku murowanego, który został siedzibą komtura i jego centrum administracyjnym. Pierwsze prace rozpoczęły się prawdopodobnie jeszcze przed 1380, ich całość zaś zamknęła się w trzech etapach, ciągnących się w czasie aż do lat 20-ych XV wieku.

Spichrz zamiast twierdzy

Po sekularyzacji Zakonu Krzyżackiego (1525) i utworzeniu Prus Książęcych Barciany stały się centrum dóbr ziemskich, zarządzanych przez książęcych starostów. Zamek był siedzibą starostwa. W kolejnych latach był kilkakrotnie przebudowywany, zatracając powoli funkcje obronne na rzecz gospodarczych. przebudowie zacierającej po części jego cechy militarne na korzyść funkcjonalności
Pod koniec XVI wieku mistrz królewski Blasius Berwart z Królewca wzniósł spichlerz, a dwa wieki później do muru południowego dostawiono niewielki budynek gospodarczy. Od 1842 aż do końca II wojny światowej obiekt pozostawał w rękach prywatnych, wtedy też w 1915 częściowo spłonął, jednak szybko został odbudowany. W tym okresie właściciele przekształcili wysychające już zamkowe stawy w ogród, zbudowali też na dawnym przedzamczu gospodarcze segmenty folwarczne.

Nie zwiedzać, ale można obejść

Po II wojnie umieszczono tutaj magazyny i biura miejscowego PGR, który funkcjonował do 1989 roku. Potem zamek przejęła Agencja Rynku Rolnego, w roku 2001 sprzedała obiekt prywatnemu inwestorowi. Początkowo mówiło się o adaptacji dawnej krzyżackiej twierdzy na luksusowy hotel. Jednak od dłuższego czasu nie są prowadzone żadne prace budowlano-remontowe, wcześniej przeprowadzono remont dachu. Obiekt nie jest udostępniony do zwiedzania, ale można go do woli oglądać z zewnątrz.
Obecny wygląd daje pewne pojęcie o kształcie budowli w średniowieczu. W niezłym stanie zachował się czworobok ceglanych murów obwodowych, gotyckie skrzydło wschodnie z bramą wjazdową, główne mury skrzydła północnego oraz cylindryczna narożna baszta. Zamek zbudowano na planie prostokąta o wymiarach 58 x 55 metrów.
Zapraszamy na spacer wokół zamku: