Dwa cmentarze Barucha Chemiaka, dziadka króla kolei

— W całej historii Nidzicy osobą, która zdobyła w świecie największy rozgłos, z całą pewnością był dr Bethel Henry Strousberg, wcześniejsze nazwisko Baruch Hirsch Strausberg. W drugiej połowie XIX w. jeden z najbogatszych ludzi w Europie, którego ówczesna prasa określała „królem kolei”, „Napoleonem
przemysłu” lub „ człowiekiem, który kupował wszystko" — pisze Cezary Rzepczyński w tekście "Baruch Chemiak, dziadek „króla kolei”. I dodaje: — Swój nietuzinkowy talent kupiecki odziedziczył po swoim dziadku Baruchu Chemiaku (1752-1822), który był pierwszym Żydem który osiadł na stałe w Nidzicy. Był rzeźnikiem i kupcem.

Mimo tego, że nie miał zgody na zamieszkanie w mieście, tolerowano go, bo nie było chrześcijańskiego rzeźnika. — W związku z tym radca podatkowy von Seydlitz prosił o wyrażenie zgody na pobyt Chemiaka w Nidzicy, z której wypędzi się go, gdy tylko znajdzie się jakiś chrześcijański rzeźnik — pisze Jacek Wijaczka w jednym z rozdziałów "Historii Nidzicy i okolic".

W pierwszej połowie XIX wieku Żydzi otrzymali w Prusach pełnię praw a w 1884 roku zbudowali sobie w Niborku synagogę, którą część zaczadzonych nacjonalizmem mieszkańców Neidenburga zniszczyła w 1938 roku. Zabito też wtedy kilku Żydów.

NSDAP cieszyła się zresztą w Nidzicy i powiecie wielką popularnością. W wyborach do prowincjonalnego sejmiku w 1933 roku na 18 tys. głosów 14 tys. padło na hitlerowców. W wyborach w Nidzicy w tym samym roku NSDAP zdobyła ponad 3 tysiące głosów a jej oponenci nie przekroczyli tysiąca.

Większość z Żydów (w 1925 roku mieszkało ich w Nidzicy 92) wyjechała do Berlina. Stamtąd, już w czasie wojny, trafili do obozu w Terezinie. W miejscu synagogi Niemcy zbudowali Muzeum Pogranicza.
W mieście był też dwa żydowskie cmentarze. Oba w stanie szczątkowym zachowały się do dzisiaj. Na jednym z nich spoczywa Baruch Chemiak.

A kim był jego wnuk? Bethel Henry Strousberg czyli Baruch Hirsch Strousberg (1823-1884 w Berlinie)
w połowie XIX wieku stworzył koncern przemysłowy, którego głównym segmentem działalności była budowa infrastruktury kolejowej w Europie. Jego firmy zbudowały wiele linii kolejowych na terenie Niemiec, Austro-Węgier i w Rumunii. W Prusach połączył torami Tylżę z Wystrucią. Był nazywany królem kolei. Ostatecznie jednak zbankrutował.

Igor Hrywna