Kampania „Budowa. STOP wypadkom!”

Dlaczego budownictwo?

Jak wskazują dane Głównego Urzędu Statystycznego, budownictwo od wielu lat należy do branż o wysokich wskaźnikach wypadkowych. Dane wskazują, że średnio co 7 dni na budowie ginie człowiek, a każdego dnia na polskich budowach odnotowywanych jest 13 wypadków przy pracy. Według analiz Państwowej Inspekcji Pracy, w latach 2020-2023 blisko 26,9% ogółu poszkodowanych, stanowiły osoby pracujące w budownictwie, a wśród poszkodowanych śmiertelnie osoby pracujące w sektorze budowlanym stanowił aż 33,2%.

W związku z powyższym w latach 2022-2024 zaplanowano realizację 3-letniej strategii kontroli i prewencji Państwowej Inspekcji Pracy w budownictwie, której celem jest radykalne zmniejszenie występujących zagrożeń wypadkowych przy wykonywaniu prac budowlanych. Stałe oraz systematyczne kontrole i rekontrole podmiotów wykonujących prace budowlane, w zestawieniu z podejmowanymi przez inspektorów pracy środkami prawnymi oraz działaniami o charakterze profilaktycznym, będą miały za zadanie spowodować trwałą poprawę poziomu bezpieczeństwa pracy na polskich budowach.

Do kogo się zwracamy?

Biorąc pod uwagę statystyki wypadkowe oraz nieprawidłowości ujawniane podczas kontroli chcemy dotrzeć do wszystkich, którzy mają wpływ na bezpieczeństwo pracy na placach budowy, przede wszystkim do pracodawców, pracowników oraz przedstawicieli służby bhp.

Jaki nieprawidłowości stwierdzamy na polskich placach budów?

Wyniki kontroli prowadzonych w ostatnich latach wskazują, że zwiększa się liczba ujawnianych nieprawidłowości dotyczących wykonywania prac na wysokości bez zabezpieczeń pracowników przed możliwością upadku (77% kontroli). Stwierdzane są w szczególności: brak bądź nieprawidłowe zastosowanie na stanowiskach pracy środków ochrony zbiorowej chroniących przed upadkiem z wysokości, niezapewnienie bezpiecznych przejść i dojść do stanowisk pracy, niezabezpieczenie otworów w stropach i ścianach zewnętrznych oraz niewyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej, bądź niewyegzekwowanie ich stosowania.

Inspektorzy pracy ujawniają ponadto: brak lub nieprawidłowe zabezpieczenie miejsc i stref niebezpiecznych (46% kontroli), tj. miejsc wykonywania prac ziemnych, stref pracy maszyn budowlanych, w tym żurawi, prac w wykopach oraz prac na dachach i na rusztowaniach.

Na wysokim poziomie utrzymuje się naruszanie przepisów dotyczących wykonywania prac przy użyciu rusztowań (46% kontroli). Najczęściej powtarzające się nieprawidłowości związane są z montowaniem rusztowań w sposób nietypowy i niezgodny z dokumentacją producenta. Kontrole wskazują braki w zabezpieczeniu pomostów roboczych balustradami, brak bądź nieprawidłowe pomosty robocze, niewłaściwe kotwienia lub ich brak oraz dopuszczenie rusztowań do eksploatacji bez dokonania wymaganych odbiorów (10% kontroli). Na małych budowach nadal najwięcej nieprawidłowości dotyczy eksploatacji rusztowań typu warszawskiego.

Brak zabezpieczenia przewodów elektrycznych przed uszkodzeniem mechanicznym, które pozostawiane są na ciągach komunikacyjnych, powodując ryzyko potknięcia, a w przypadku ich uszkodzenia ryzyko porażenia prądem elektrycznym, dotyczy 29% kontroli. Stwierdzane są także braki pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej podstawowej i przy uszkodzeniu (10% kontroli).

Nieprawidłowości związane z eksploatacją maszyn budowlanych dotyczą przede wszystkim braku osłon elementów ruchomych oraz niesprawnych elementów sterowniczych. Nadal wykonywane są roboty w wykopach o ścianach niezabezpieczonych przed możliwością osunięcia się gruntu (brak odpowiedniego obudowania lub skarpowania).

Wiele nieprawidłowości jest ściśle powiązanych z planowaniem i przygotowaniem prac. Stwierdzone są braki lub niewłaściwie opracowywane dokumenty dotyczące identyfikacji występujących zagrożeń oraz sposobów eliminowania lub ograniczenia tych zagrożeń jeszcze przed rozpoczęciem robót (np. brak bądź nieprawidłowo opracowana instrukcja bezpiecznego wykonywania robót budowlanych – 20% kontroli; nieudokumentowanie oceny ryzyka zawodowego – 14% kontroli).

Na stałym poziomie (co piąta kontrola) utrzymuje się nieprzestrzeganie podstawowych przepisów bhp dotyczących przygotowania pracujących do pracy. Najwięcej nieprawidłowości dotyczy dopuszczania do pracy osób bez wymaganej wiedzy o zagrożeniach, związanych z wykonywanymi pracami i sposobach zabezpieczeń przed skutkami tych zagrożeń. Wynika to z niewłaściwie przeprowadzanych szkoleń w dziedzinie bhp, bądź braku szkoleń. Nieprawidłowości dotyczą również wykonywania prac przez pracujących bez wymaganych środków ochrony indywidualnej.

Podczas kontroli stwierdzane są również przypadki przerzucania odpowiedzialności za stan bhp na podwykonawców robót, nawet wówczas, gdy konkretny obowiązek z obszaru bhp należał do generalnego wykonawcy, np. zabezpieczenie placu budowy, zapewnienie bezpiecznych ciągów komunikacyjnych i dojść do stanowisk pracy, właściwa eksploatacja instalacji elektrycznej, itp.

Co kontrolujemy?

Kontrole obejmą przede wszystkim zagadnienia bhp, a szczególna uwaga będzie zwrócona na likwidację bezpośrednich zagrożeń dla życia lub zdrowia pracujących oraz na inne nieprawidłowości skutkujące od lat największą liczbą wypadków przy pracy. Dodatkowo zostaną przeprowadzone kontrole kompleksowe, obejmujące również prawną ochronę pracy i legalność zatrudnienia, a na budowach o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa będzie prowadzony zintensyfikowany nadzór nad warunkami pracy.

Jakie stawiamy sobie cele?

• zwiększenie świadomości zagrożeń zawodowych w budownictwie, a zwłaszcza zagrożeń związanych z pracą na wysokości, w wykopach, przy obsłudze maszyn budowlanych, a także budowanie zaangażowania grup docelowych w działania na rzecz poprawy standardów bhp;
• popularyzacja i podnoszenie wiedzy w zakresie stosowania środków ochrony zbiorowej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na środki ochrony zbiorowej używane przy pracach szczególnie niebezpiecznych (prace na wysokości, prace w wykopach);
• upowszechnienie informacji na temat prawidłowego stosowania środków ochrony indywidualnej tam, gdzie zabezpieczenia zbiorowe nie mogą być zastosowane;
• promowanie dobrych praktyk dotyczących kompleksowego zarządzania bezpieczeństwem na budowie.

Co oferujemy zainteresowanym?

W czasie kampanii planowane są szkolenia prowadzone na budowach, doradztwo dla pracodawców, promocja dobrych praktyk dotyczących bezpieczeństwa pracy w budownictwie, a także dystrybucja materiałów do samokształcenia, adresowanych do branży budowlanej. Chcemy również zachęcić wszystkich pracodawców i pracowników do skorzystania z oferty naszych bezpłatnych wydawnictw przygotowanych specjalnie dla branży budowlanej. Prace na wysokości, prace z wykopach, bezpieczeństwo na stanowiskach pracy, transport mechaniczny i ręczny na placu budowy, obowiązki kierownika budowy, to tylko niektóre zagadnienia poruszane w naszych broszurach, ulotkach, kartach bhp. Zapraszamy do zapoznania się z naszymi wydawnictwami na stronie www.pip.gov.pl.

Jednym z elementów promujących dobre praktyki będzie wydarzenie pt. "III Mistrzostwa Polski w Bezpiecznym Montażu Rusztowań", które odbędą się w Olsztynie.

Celem wydarzenia jest podnoszenie bezpieczeństwa pracy na wysokości z wykorzystaniem rusztowań i środków bhp, promowanie dobrych praktyk, przeciwdziałanie złym nawykom zagrażającym bezpieczeństwu życia i zdrowia na budowach, edukacja oraz kształtowanie świadomości w zakresie rusztowań i bezpiecznej pracy na wysokości.

Ekspert: Jarosław Kowalczyk
Okręgowy Inspektor Pracy w Olsztynie

Wydarzenie skierowane jest do:
- firm budowlanych, rusztowaniowych, szalunkowych, bhp,
- pracowników, właścicieli, dyrektorów, prezesów firm budowlanych oraz firm o profilach zbieżnych z tematyka rusztowań, szalunków, bhp oraz firm współpracujących np.: elektronarzędzia, narzędzia, chemia budowlana,
- instytucji kontrolujących i nadzorujących budowy, rusztowania,
- służb bhp, inspektorów i kierowników budów,
- młodzieży szkół zawodowych, średnich i technicznych, studentów uczelni wyższych technicznych,
- osób spoza branży, mieszkańców Olsztyna, województwa i kraju, których mogą zainteresować pokazy np.: ewakuacja, w wykonaniu PSP, osoby poszkodowanej z wysokości, pierwsza pomoc, w wykonaniu służb medycznych, katastrofa rusztowania. W dziale pt. „Nie sama pracą żyje człowiek”, będzie można zobaczyć pokazy walk rycerskich oraz sprzętu do nurkowania.

Wydarzenie jest objęte patronatem honorowym Głównego Inspektora Pracy oraz patronatem medialnym Gazety Olsztyńskiej.