Resocjalizacja przez pracę społeczną

— Czym dokładnie jest kara ograniczenia wolności i jak jest realizowana?
— Kara ograniczenia wolności to jeden z rodzajów kar orzekanych przez polskie sądy, polegający na nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne. W katalogu kar znajduje się ona zaraz po karze grzywny, co oznacza, że jest to kara łagodniejsza niż pozbawienie wolności. Nadzór nad jej wykonywaniem oraz orzekanie w sprawach dotyczących jej realizacji należą do sądu rejonowego, natomiast czynności związane z organizowaniem i kontrolowaniem pracy skazanego wykonuje kurator zawodowy.

— Gdzie najczęściej wykonywana jest kara ograniczenia wolności?
— Praca w ramach kary ograniczenia wolności może być wykonywana na rzecz podmiotów wskazanych przez „właściwy organ gminy” oraz na rzecz instytucji lub organizacji społecznych, takich jak placówki oświatowe, ośrodki wychowawcze, jednostki pomocy społecznej, fundacje, stowarzyszenia i inne organizacje użyteczności publicznej. Ważne jest, aby te podmioty znajdowały się w wykazie zgłoszonym do prezesa sądu.

— Jak wygląda nadzór nad wykonywaniem kary?
— Każdy podmiot, w którym wykonywana jest kara, ma wyznaczoną osobę odpowiedzialną za organizowanie i kontrolowanie pracy skazanych. Praca tych osób jest niezmiernie ważna. Taka osoba ma obowiązek co najmniej raz w miesiącu przekazywać kuratorowi zawodowemu informacje dotyczące realizacji kary, takie jak harmonogram pracy, liczba przepracowanych godzin, rodzaj wykonywanej pracy oraz ewentualne niezgłoszenie się do pracy. Na podstawie tych informacji kurator podejmuje dalsze kroki, w tym comiesięczne rozliczenie godzin, ustalenie rozliczenia godzin pracy w innych okresach, czy też składanie wniosków do sądu o zmianę formy wykonywania kary lub zarządzenie wykonania kary zastępczej pozbawienia wolności.

— Od 17 lat współpracuje Pani z gminą Kozłowo. Jakie zmiany zaszły w realizacji kary ograniczenia wolności na terenie tej gminy?
— Na terenie gminy Kozłowo obecnie funkcjonują trzy podmioty, w których wykonywana jest kara ograniczenia wolności: Urząd Gminy Kozłowo, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Środowiskowy Dom Samopomocy. Wcześniej współpraca ograniczała się tylko do urzędu gminy, ale wraz ze wzrostem liczby orzeczeń kierowanych do wykonania oraz wymiarem orzekanych kar, liczba tych podmiotów musiała zostać zwiększona. Dzięki zaangażowaniu lokalnych władz oraz inicjatywie kuratorów, możliwe było wprowadzenie rozwiązań, które ułatwiają skazanym wykonywanie pracy jak najbliżej miejsca ich zamieszkania.

— Jakie korzyści przynosi kara ograniczenia wolności lokalnej społeczności?
— Kara ograniczenia wolności, choć nałożona na skazanego, przynosi korzyści również lokalnej społeczności. Skazani wykonują prace, które w sposób bezpośredni wpływają na poprawę warunków życia mieszkańców. Dodatkowo, realizacja tej kary ma na celu wzbudzenie w skazanych woli kształtowania społecznie pożądanych postaw, co w dłuższej perspektywie przynosi pozytywne efekty zarówno dla nich samych, jak i dla społeczności, w której żyją.

— Czy w gminie Kozłowo planowane są nowe inicjatywy związane z realizacją tej kary?
— Tak, z inicjatywy kuratora, we współpracy z wójtem gminy Kozłowo, zorganizowano spotkanie z sołtysami, aby omówić możliwość realizacji kary ograniczenia wolności bliżej miejsca zamieszkania skazanych. Tego rodzaju inicjatywy są bardzo ważne, ponieważ pozwalają na lepsze dopasowanie miejsca pracy do możliwości skazanych, co ułatwia wykonanie kary i minimalizuje trudności związane z dojazdem do miejsca pracy.

— Jakie są Pani obserwacje dotyczące postrzegania kary ograniczenia wolności przez społeczeństwo?
— Niestety, świadomość społeczna na temat kary ograniczenia wolności jest nadal dość niska, a niektóre osoby stygmatyzują skazanych. Warto jednak pamiętać, że jest to kara wolnościowa, która ma na celu resocjalizację, a nie wyłącznie karanie. Zaangażowanie lokalnych instytucji oraz organizacji może przyczynić się do zmiany tego postrzegania, dlatego zachęcam instytucje oraz fundacje i stowarzyszenia do podjęcia współpracy z sądem w tym zakresie. W każdej chwili służę pomocą i wsparciem.

Środowiskowy Dom Samopomocy w Kozłowie
Od początku funkcjonowania Środowiskowego Domu Samopomocy w Kozłowie prowadzimy współpracę z Sądem Rejonowym w Nidzicy. Układa się ona bardzo dobrze. W ramach jej realizacji w Środowiskowym Domu Samopomocy w Kozłowie realizowane są prace społeczne orzekane wyrokiem sądu. Osoby je wykonujące wspomagają pracę pracowników ŚDS wykonując przede wszystkim prace porządkowe i gospodarcze. W roku 2023 wykonywały je 3 osoby, w roku 2024 są na dzień dzisiejszy 2 takie osoby. Osoby realizujące prace społeczne pomagały w trakcie prowadzenia prac remontowych w placówce, wykonując proste prace oraz pomagają w zagospodarowaniu terenu, wykonując np. ławki, kwietniki z palet oraz prace ogrodnicze”.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kozłowie
W Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Kozłowie świadczą pracę osoby, wobec których sąd orzekł obowiązek wykonywania nieodpłatnej pracy na cele społeczne w związku z popełnieniem czynów karalnych. Skierowane do nas osoby sumiennie i z zaangażowaniem wykonują powierzone im obowiązki. Skazani nawiązują dobre relacje zarówno z pracownikami jak i mieszkańcami, a korzyści wynikające z pracy skazanych na cele społeczne są widoczne. Przykładami takich prac są najczęściej prace porządkowe, tj. sprzątanie terenów zielonych, utrzymanie czystości na ulicach czy dbanie o miejsca publiczne, a także pomoc przy drobnych pracach remontowych.

Małgorzata Szymańska
Kierownik GOPS w Kozłowie

Marzena Bruzda, Kurator Specjalista ZKSS w Sądzie Rejonowym w Nidzicy
fot. archiwum prywatne