Uprawnienia przysługujące pracownikom powołanym do wojska.

Zasadnicza służba wojskowa, która w chwili obecnej jest odbywana w ramach dobrowolnej służby wojskowej może trwać do 12 miesięcy (28 dni szkolenia podstawowego i 11 miesięcy szkolenia specjalistycznego). Na cały okres trwania szkolenia w ramach tej służby pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego na podstawie przedstawionej przez niego karty powołania. Ponadto na wniosek pracownika powołanego do służby pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia na dwa dni.

Okres odbywania dobrowolnej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień wynikających ze stosunku pracy, a więc między innymi do stażu pracy od którego uzależniony jest okres wypowiedzenia czy wymiar urlopu wypoczynkowego.

Przepisy ustawy o obronie Ojczyzny ustanawiają szczególną ochronę trwałości stosunku pracy pracownika powołanego do dobrowolnej służby wojskowej Od dnia poinformowania pracodawcy o terminie rozpoczęcia szkolenia podstawowego do dnia jego zakończenia oraz w okresie trwania szkolenia specjalistycznego, a także 12 miesięcy od dnia jego zakończenia, pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć stosunku pracy z osobą odbywającą to szkolenie. Stosunek pracy z osoba powołaną do pełnienia dobrowolnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika.

Od tej ogólnej zasady wprowadzono jednakże wyjątki. Ochrona stosunku pracy nie obowiązuje w przypadku umów zawartych na czas próbny lub na czas określony nie dłuższy niż 24 miesięce, a także jeżeli pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy oraz w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy bądź zwolnień grupowych dokonywanych na podstawie ustawy z dnia 13.03.2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W takich sytuacjach stosunek pracy ulega rozwiązaniu na zasadach ogólnych.
W sytuacji, gdy okres dokonanego przez pracodawcę lub przez pracownika wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu powołania pracownika do służby, wypowiedzenie staje się bezskuteczne. W tym przypadku rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić tylko na żądanie pracownika.

Czy można rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem będącym żołnierzem terytorialnej służby wojskowej?

Terytorialna służba wojskowa może być pełniona dyspozycyjnie albo rotacyjnie. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT pełni rotacyjnie w jednostce wojskowej albo innym miejscu określonym przez dowódcę jednostki wojskowej w określonych przez dowódcę jednostki wojskowej dniach służby, co najmniej raz w miesiącu przez okres 2 dni w czasie wolnym od pracy. W pozostałe dni żołnierz OT pełni służbę dyspozycyjnie. Terytorialną służbę wojskową żołnierz OT może pełnić rotacyjnie również w inne dni, stosownie do potrzeb Sił Zbrojnych, po uzgodnieniu z tym żołnierzem lub na jego wniosek.

Pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie pracodawca obowiązany jest udzielić urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby, z wyjątkiem służby pełnionej w czasie lub w dniu wolnym od pracy. Urlopu udziela się na wniosek pracownika, a w przypadku wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa – na postawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji. Wykaz dni szkoleniowych pracownika powstaje najpóźniej do 30 dni przed upływem roku kalendarzowego poprzedzającego rok pełnienia terytorialnej służby wojskowej i na pracowniku ciąży obowiązek przedstawienia pracodawcy tego wykazu oraz informowania go o ewentualnych zmianach terminów.

W czasie trwania urlopu bezpłatnego udzielonego z tego tytułu pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Ponadto na wniosek pracownika, który pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie, jednorazowo, nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni, pracodawca obowiązany jest udzielić mu zwolnienia od pracy po odbyciu tej służby na jeden dzień, bez zachowania prawa do wynagrodzenia.

Stosunek pracy pracownika powołanego do pełnienia terytorialnej służby wojskowej, podobnie jak pracownika odbywającego dobrowolną służbę wojskową, podlega szczególnej ochronie. Stosunek pracy może być rozwiązany wyłącznie za zgodą pracownika. Jeżeli termin złożonego już wypowiedzenia umowy o pracę upływa po dniu powołania pracownika do służby, wypowiedzenie staje się bezskuteczne, a rozwiązanie stosunku pracy może w tej sytuacji nastąpić jedynie na żądanie pracownika.

Bez zgody pracownika można rozwiązać wyłącznie umowę zawartą na okres próbny lub umowę na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy, a także w razie zaistnienia przesłanek do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.
Co istotne, pracownikowi powołanemu do terytorialnej służby wojskowej przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Czy pracodawca musi udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy na czas pełnienia przez niego służby w aktywnej i pasywnej rezerwie?

Żołnierz aktywnej rezerwy pełni służbę w dni ustalone w wykazie przez swojego dowódcę, który to wykaz otrzymuje do 30 dni przed końcem danego roku kalendarzowego poprzedzającego rok, kiedy będzie pełnił służbę. Pracownik – żołnierz ma obowiązek niezwłocznie powiadomić pracodawcę o wyznaczonych terminach. Pracownik może być również wezwany w trybie natychmiastowego stawiennictwa.
Pełnienie służby w ramach pasywnej rezerwy polega natomiast na odbywaniu ćwiczeń wojskowych, zwalczaniu klęsk żywiołowych, akcjach poszukiwawczych lub ratowaniu życia ludzkiego.
Zarówno na czas odbywania służby w ramach aktywnej rezerwy jak i ćwiczeń w ramach pasywnej rezerwy pracodawca obowiązany jest udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego.
W czasie urlopu udzielonego z tego tytułu pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Jakie skutki wywołuje powołanie pracownika do zawodowej służby wojskowej?

W przypadku powołania pracownika do zawodowej służby wojskowej stosunek pracy wygasa z dniem stawienia się pracownika do tej służby. Przywilejem pracownika jest uprawnienie do zachowania prawa do ostatnio pobieranego wynagrodzenia od pracodawcy do końca miesiąca kalendarzowego, w którym pracownik obowiązany był stawić się do pełnienia tej służby, mimo że zaprzestanie on świadczenia pracy w trakcie miesiąca. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący – pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani strony nie mogą uregulować tego zagadnienia w sposób odmienny w drodze czynności prawnej.