Chłopie, badaj jajka!

Co roku chodzę na coroczne badanie fizykalne. Czy naprawdę muszę wykonywać samobadanie?
Chociaż rutynowe badania przesiewowe przeprowadzane przez lekarza są kluczowe, nie eliminują one potrzeby samobadania. Jeśli chodzi o nowotwory specyficzne dla płci, rak piersi jest jednym z tych, który otrzymuje wiele uwagi ze względu na swoją powszechność, ponieważ 1 na 8 kobiet zachoruje na raka piersi w ciągu swojego życia. Jest to najczęściej diagnozowana postać raka u kobiet i druga najczęstsza przyczyna śmierci z powodu raka u kobiet. Podobnie jak w przypadku każdej postaci raka, wczesne wykrycie ma kluczowe znaczenie, a znaczenia rutynowego samobadania piersi nie można przecenić. Z tych powodów wiele instytucji, nie tylko zresztą związanych z ochroną zdrowia, ale też fundacji, a nawet Amerykańska Liga Futbolu promują świadomość. I samobadanie

Co jest grane ze zdrowiem mężczyzn?

O wiele mniej osób zna fakty na temat raka prostaty i jąder. Jeśli chodzi o raka prostaty, około 1 na 7 mężczyzn zostanie zdiagnozowany w ciągu swojego życia. Najczęściej dotyka mężczyzn po 65. roku życia i jest u mężczyzn drugą najczęstszą przyczyną śmierci z powodu raka. Chociaż nie ma sprawdzonego sposobu na samodzielne badanie, badanie per rectum wykonywane w gabinecie lekarskim jest w wykrywaniu raka prostaty przydatnym narzędziem przesiewowym. Podczas takiego badania lekarz używa wprowadzonego do odbytu palca i stara się wyczuć gruczoł krokowy, sprawdzając prawidłowość jego parametrów.

Na szczęście rak jąder jest znacznie rzadszy niż rak prostaty, ponieważ około 1 na 263 mężczyzn w ciągu swojego życia zostanie zdiagnozowany w tym kierunku. W przeciwieństwie do raka prostaty, rak jąder jest chorobą młodych mężczyzn i tych w średnim wieku, przy czym około 7% przypadków występuje u nastolatków i młodych chłopców. Chociaż liczba zgonów z powodu raka jąder jest znacznie niższa niż w przypadku raka piersi lub prostaty, szacuje się, że w 2024 na całym świcie umrze z tego powodu około 500 mężczyzn. Stąd wczesne wykrycie ma tak kluczowe znaczenie i wciąż musimy podkreślać znaczenie rutynowego samobadania jąder.
Rak prostaty i jąder, zwłaszcza jeśli nie zostanie wcześnie wykryty, może prowadzić do trudnego leczenia, bezpłodności i potencjalnie dożywotniej terapii hormonalnej. Mężczyźni mają tendencję do mniejszego dostępu do systemu opieki zdrowotnej, szczególnie w przypadku rutynowej opieki — co dodatkowo podkreśla potrzebę świadomości. Wielu mężczyzn uważa myśl o badaniu per rectum lub badaniu jąder za krępującą, ale to rzekomo wstydliwe badanie może uratować życie.

Movember — o co chodzi?

Wszystko zaczęło się w 2003 roku w Australii, kiedy dwóch przyjaciół, Travis Garone i Luke Slattery, rzucili wyzwanie swoim przyjaciołom w konkursie, by zobaczyć, kto zapuści najdłuższe wąsy w ciągu 30 dni listopada. Swoje zawody nazwali nieco prowokacyjnie: „Czy jesteś wystarczająco męski, aby zostać moim przyjacielem?”

Trzydziestu ich przyjaciół podjęło wyzwanie, każdy z nich zapłacił 10 dolarów wpisowego i zapoczątkowało nieco staromodny trend zapuszczania wąsów. Kto wygrał? To nie ma znaczenia, ponieważ nie o to chodziło. Zebrane pieniądze przekazano fundacji badawczej na rzecz raka prostaty.

Po tym, jak grupa przyjaciół w Australii założyła się, że zapuści najdłuższe wąsy, stały się one symbolem kampanii społecznej mającej na celu ochronę mężczyzn przed jednym z najniebezpieczniejszych nowotworów — rakiem jąder i prostaty. Chodzi o to, by przekonać mężczyzn do poddania się badaniom przesiewowym. Zaledwie rok później dołączyli do nich mężczyźni z Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, a następnie z innych krajów. Dzisiaj, w ramach kampanii, niemal na całym świecie mężczyźni zapuszczają wąsy w listopadzie, namawiając swoich znajomych, by poddali się badaniom przesiewowym. Ruch rozprzestrzenił się tak szeroko, że biorą w nim udział nawet celebryci i sportowcy — np. zawodnicy angielskiej Premier League, w tym Michel Owen, zdobywca Złotej Piłki z 2001 roku.

Movember w Polsce

Movember w Polsce ma swoje korzenie w... Wielkiej Brytanii. To właśnie tam znajduje się europejska siedziba Fundacji Movember. To dzięki niej Polacy mieszkający w Wielkiej Brytanii zainteresowali się tym ruchem. W 2014 roku dzięki Fundacji Kapitana Światełko odbyły się pierwsze spotkania edukacyjne w naszym kraju. W 2016 roku w ramach akcji Movember po raz pierwszy w całej Polsce zaoferowano bezpłatne badania USG dla mężczyzn. Efekt? Skorzystało z nich 1300 mężczyzn, z czego u 16 zdiagnozowano raka jąder, a u 30 inne choroby. Gdyby nie Movember, u tych 16 mężczyzn prawdopodobnie zdiagnozowano by raka dużo później, być może za późno, by z nim walczyć.

Jak sprawdzić jądra

Delikatnie przetocz jedno jądro między palcami i kciukami obu rąk. Sprawdź i poczuj zmiany w rozmiarze, kształcie lub konsystencji jąder. Sprawdź, czy nie ma twardych grudek lub gładkich, zaokrąglonych guzków. Zrób to samo z drugim jądrem. Ważne jest, by jądra sprawdzać regularnie — dobrym pomysłem jest sprawdzanie ich zawsze pod prysznicem.

18% mężczyzn nie jest pewnych, czy prawidłowo sprawdza jądra, więc nie wstydź się — jeśli nie jesteś pewien, porozmawiaj ze swoim lekarzem rodzinnym.

Objawy raka jądra

Przede wszystkim bezbolesny obrzęk lub guzek w jądrze, ale też zwiększona twardość jądra. Niepokój powinien się wzmóc, gdy jedno jądro wygląda inaczej niż drugie, gdy w jądrach lub mosznie pojawia się tępy lub ostry ból, który może pojawiać się i zanikać. Niepokoić może też uczucie ciężkości w mosznie. A jeśli jądra lub moszna wydają się inne, natychmiast porozmawiaj ze swoim lekarzem rodzinnym!
Magdalena Maria Bukowiecka
Korzystałam z materiałów Harvard Health Publishing i King Edward VII’s Hospital.

Od autorki:

Panowie, zróbcie coś dla jaj!
Movember to zbitka angielskich słów moustache — ‘wąsy’ i November, czyli listopad. Czasem spolszczamy go do słowa wąsopad. Tak czy siak — to coroczna akcja, w której udział polega na zapuszczeniu w listopadzie wąsów. Jej celem jest podniesienie świadomości społecznej na temat problemów zdrowotnych mężczyzn, przede wszystkim raka prostaty i innych rodzajów raka dotykających mężczyzn. Chodzi o to, by zmienić oblicze męskiego zdrowia.

Tak się składa, że w moim na wskroś kobiecym kalendarzu listopad to miesiąc badania technicznego pojazdu. Nie, żebym o tym bezustannie pamiętała, ale jednak liczne serwisy i instytucje jeszcze pod koniec każdego października trąbią mi o tym i mniej lub bardziej uprzejmie przypominają, że auto należy czym prędzej oddać w dobre ręce mechanika, a potem diagnosty stacji kontroli pojazdów.

Panowie zdają się o swoje auta dbać znacznie bardziej niż ja. I to jeszcze pół biedy. Gorzej — że panowie znacznie dokładniej zdają się opiekować swoimi autami niż swoim zdrowiem. Dlatego Movember to dla mnie miesiąc przypominania moim braciom, wujkom, przyjaciołom, kolegom i generalnie wszystkim mężczyznom — że stanowczo za mało robicie, panowie, dla jaj! I wąsy są po to, by wam o tym przypomnieć. Bo chorzy — nawet najlepszym i najszybszym samochodem — daleko nie zajedziecie…