Polska liderem drogich kredytów. Dlaczego płacimy więcej niż reszta Europy?

Skąd tak wysokie koszty kredytów hipotecznych w Polsce? Czy banki rzeczywiście narzucają wygórowane marże? I co można z tym zrobić?

Polska – mistrz Europy w drogich hipotekach
Dyskusję na nowo rozpalił Jan Śpiewak, aktywista znany z dużych zasięgów w internecie. Na platformie X wskazał, że marże na kredyty hipoteczne w Polsce są trzykrotnie wyższe niż średnia w UE.

— Sama marża w Polsce wynosi tyle, ile całkowity koszt kredytu hipotecznego w wielu krajach Unii Europejskiej — napisał Śpiewak.

Podkreślił również, że państwo posiada udziały w wielu bankach, które mogłyby obniżyć marżę zamiast oferować programy dopłat do kredytów.

Polityczna reakcja – Hołownia interweniuje u NBP
Jego wpis wywołał medialną burzę. Przedstawiciele sektora bankowego zarzucili dziennikarzom błędną interpretację danych, twierdząc, że polska definicja marży różni się od tej stosowanej przez Europejski Bank Centralny (EBC).

Na debatę zareagował marszałek Sejmu Szymon Hołownia, który uderzył w politykę Narodowego Banku Polskiego.

— Polska to mistrz Europy drogich kredytów. Nie ma dziś żadnego powodu, by Polak płacił więcej za kredyt niż Czech czy Niemiec. Zwróciłem się do Prezesa NBP z prośbą o obniżenie stóp procentowych — napisał na X lider Polski 2050.

Co istotne, Hołownia skupił się na NBP, który wpływa na stopy procentowe, a nie na banki komercyjne, które ustalają marże. Tymczasem oprocentowanie kredytu składa się z dwóch głównych składników:

Stopy procentowej – zależnej od decyzji NBP (WIBOR),
Marży bankowej – premii za ryzyko ustalanej przez banki.
Jego wypowiedzi spotkały się z ostrą krytyką sektora bankowego, który zarzucił mu uproszczenie tematu dla celów politycznych.

Czy polskie banki rzeczywiście zawyżają marże?
Z danych Europejskiego Banku Centralnego wynika, że marże kredytowe w Polsce są najwyższe w całej UE i wynoszą 3,5 proc..

Według definicji EBC marża kredytowa to różnica między oprocentowaniem kredytów a oprocentowaniem depozytów. W Polsce ten wskaźnik jest znacznie wyższy niż w innych krajach Unii.

— Nadpłynność sektora bankowego – banki mają więcej pieniędzy, niż rynek jest w stanie wchłonąć. Relacja depozytów do kredytów w Polsce wynosi 60 proc., co jest jednym z najniższych wyników w Europie.

— Banki zamiast udzielać kredytów, wolą kupować obligacje Skarbu Państwa, co przynosi im stabilne zyski przy minimalnym ryzyku.

— Podatek bankowy – jego konstrukcja sprawia, że instytucje finansowe płacą go od wartości udzielonych kredytów, co zniechęca je do ich udzielania i skłania do inwestowania w obligacje.

— Efekt skali – polski sektor bankowy jest relatywnie mały, co powoduje, że koszty operacyjne są rozkładane na mniejszą liczbę kredytów niż np. w Hiszpanii czy Francji.

— Frankowicze i rosnąca liczba pozwów WIBOR-owych – banki kalkulują ryzyko przyszłych kosztów sądowych i doliczają je do marży.

Czy banki mogą obniżyć marże?
Według Agnieszki Nierodki ze Związku Banków Polskich porównywanie marż międzynarodowych jest trudne, ponieważ wpływa na nie wiele czynników, takich jak:

Profil kredytowy klienta,
Wkład własny,
Sprzedaż dodatkowych produktów (cross-selling),
Apetyt banku na ryzyko,
Ogólna sytuacja makroekonomiczna.
Co jednak istotne, niemal jedną trzecią marży bankowej stanowią koszty związane z kredytami walutowymi. To oznacza, że gdyby nie przegrane procesy frankowe, nowi kredytobiorcy płaciliby niższe marże.

Dodatkowo, banki nadal odnotowują rekordowe zyski – w 2023 roku wyniosły one 42 mld zł, czyli o 52 proc. więcej niż rok wcześniej.

Dlaczego RPP nie obniża stóp procentowych?
Stopa referencyjna NBP od października 2023 roku wynosi 5,75 proc. i pozostaje na tym poziomie mimo spadku inflacji oraz obniżek stóp w innych krajach.

Decyzja o ich utrzymaniu budzi kontrowersje, ponieważ wysokie stopy:

— Utrzymują wysokie raty kredytów,
— Obniżają oprocentowanie depozytów,
— Powodują, że marże EBC dla Polski pozostają "na czerwono".

Czy decyzje Rady Polityki Pieniężnej są podyktowane polityką, a nie ekonomią? To pytanie pozostaje otwarte, ale jedno jest pewne – dopóki NBP nie obniży stóp, a banki nie zdecydują się na zmniejszenie marż, kredyty hipoteczne w Polsce pozostaną jednymi z najdroższych w Europie.

żródło: red / Money.pl