Alkohol jak papierosy – WHO chce ostrzeżeń o ryzyku raka

Raport ujawnił, że średnie spożycie alkoholu w Unii Europejskiej (UE) w 2019 r. było dwukrotnie wyższe niż średnia światowa. W 2020 r. w UE alkohol był przyczyną blisko 112 tys. zachorowań na nowotwory oraz ponad 50 tys. zgonów z tego powodu. Pomimo udowodnionego związku pomiędzy alkoholem a nowotworami wciąż wiele osób nie łączy picia z zachorowaniem na raka.

– Działania ukierunkowane na upowszechnianie wiedzy na temat potwierdzonych (zgodnie z EBM), a zatem pewnych konsekwencji używania substancji, a w tym przypadku alkoholu, idealnie wpisują się w cele profilaktyki pierwotnej, tj. zapobiegania chorobom, a tym samym są nie tylko w interesie Zdrowia Publicznego, ale każdej osoby, która staje przed decyzją. Świadomą decyzją użycia środka, który być może w najbliższych latach nie wywoła choroby nowotworowej, ale zgodnie z danymi WHO (alkohol należy do grupy środków najsilniej działających rakotwórczo) w przyszłości może ją spowodować – uważa psychiatra dr hab Andrzej Silczuk.

Przedstawione w raporcie WHO badanie ankietowe przeprowadzone w 14 europejskich krajach ujawniło uderzającą lukę w świadomości: tylko 15 proc. respondentów wiedziało, że alkohol powoduje raka piersi, a tylko 39 proc. było świadomych jego związku z rakiem jelita grubego. Nowotwory te stanowią najwyższy odsetek nowotworów związanych z alkoholem w UE wśród kobiet (rak piersi) i mężczyzn (rak jelita grubego).

Dlatego WHO zaleca, aby w całej Europie zostały wprowadzone wyraźne, obowiązkowe ostrzegawcze etykiety na produktach alkoholowych. Zdaniem specjalistów ten prosty i niedrogi środek może umożliwić konsumentom dokonywanie świadomych wyborów, które mogą pomóc w ograniczeniu szkód związanych z konsumpcją etanolu.

„Jasne i wyraźne ostrzeżenia zdrowotne na etykietach alkoholu, które zawierają konkretne ostrzeżenia dotyczące raka, są kamieniem węgielnym prawa do zdrowia, ponieważ umożliwiają osobom fizycznym dokonywanie świadomych wyborów dotyczących szkód, jakie mogą powodować produkty alkoholowe. Dostarczanie tych informacji nie odbiera niczego konsumentom, wręcz przeciwnie, wyposaża ich w wiedzę, a wiedza to potęga” – twierdzi dr Hans Henri P. Kluge, dyrektor regionalny WHO na Europę.

Jego zdaniem kraje powinny wprowadzić obowiązek umieszczania ostrzeżeń zdrowotnych na produktach alkoholowych, zamiast polegać na samoregulacji producentów alkoholu, którzy mogą zdecydować się na niepozorne umiejscowienie i niejednoznaczne komunikaty.
Produkty alkoholowe powinny zawierać jasne i wyraźne ostrzeżenia zdrowotne. Mogą one być prezentowane w formacie tekstowym lub w połączeniu z piktogramami, aby zmaksymalizować zasięg i zapewnić konsumentom jasne, dokładne informacje umożliwiające dokonywanie świadomych wyborów dotyczących ich zdrowia.

Etykiety ostrzegające o szkodliwości alkoholu są obecnie stosowane tylko w 3 z 27 krajów UE i tylko w 13 z 53 państw członkowskich Europejskiego Regionu WHO, co sprawia, że konsumenci nie są świadomi zagrożeń, na jakie są narażeni.

Irlandia jako pierwszy kraj na świecie wprowadziła informację na opakowaniach alkoholu o zwiększonym ryzyku nowotworów, obok ostrzeżeń o chorobach wątroby, zagrożeniu dla kobiet w ciąży oraz informacji o ilości czystego alkoholu i jego wartości energetycznej. Etykiety wprowadzane we Francji, Niemczech i na Litwie zawierają ostrzeżenia zdrowotne, ale nie dotyczą nowotworów.

Przemysł alkoholowy popiera np. wprowadzenie kodów QR na produktach, umożliwiając konsumentom wyszukiwanie dalszych informacji zdrowotnych, jeśli sobie tego życzą. Jednak badanie pilotażowe wykazało, że tylko 0,26 proc. kupujących skanowało kody QR w poszukiwaniu informacji zdrowotnych, co podkreśla znaczenie widocznych etykiet na opakowaniach.

WHO uważa, że podniesienie świadomości dotyczącej niekorzystnych skutków spożywania alkoholu zmniejszy jego atrakcyjność i zwiększy wsparcie innych działań w celu „bardzo potrzebnej zmiany narracji Europy na temat alkoholu”.

Zdaniem dr Gaudena Galea, doradcy strategicznego dyrektora regionalnego ds. specjalnej inicjatywy w zakresie chorób niezakaźnych i innowacji w WHO Europa etykiety ostrzegające o szkodliwości alkoholu są ważną częścią polityki alkoholowej i pełnią wiele funkcji.

„Umożliwiają one konsumentom podejmowanie świadomych decyzji, zwiększają świadomość zagrożeń dla zdrowia związanych z alkoholem, mogą zwiększyć poparcie społeczne dla polityki alkoholowej i zmniejszyć ogólną atrakcyjność produktów alkoholowych, ostatecznie wpływając na normy społeczne dotyczące picia. Szczególnie w przypadku młodszych pokoleń obowiązkowe etykiety ostrzegające o szkodliwości alkoholu dla zdrowia mogą pomóc w kształtowaniu zdrowszych zachowań i postaw wobec alkoholu” – uważa dr Galea.

red./PAP