Czeka nas finansowa katastrofa?

Struktura polskiego długu publicznego jest zdominowana przez zobowiązania krajowe – z 1,75 bln zł długu Skarbu Państwa aż 1,37 bln zł przypada na dług wewnętrzny, a ok. 380 mld zł na dług zagraniczny, obciążony ryzykiem kursowym. Dług Skarbu Państwa to jednak tylko część pełnego obrazu finansów publicznych. Szerszym wskaźnikiem jest tzw. dług EDP, który obejmuje również zobowiązania instytucji takich jak BGK czy PFR. Na koniec 2024 roku dług EDP wynosił 2,012 bln zł, podczas gdy dług Skarbu Państwa był o blisko 383 mld zł niższy. Pokazuje to skalę dodatkowego zadłużenia poza budżetem centralnym, zaciąganego m.in. na działania antykryzysowe.

Na koniec marca 2025 roku dług Skarbu Państwa wyniósł 1,7406 bln zł, co oznacza wzrost o 31 mld zł (1,8%) w porównaniu z lutym – podało Ministerstwo Finansów. Głównym powodem tego wzrostu były potrzeby pożyczkowe budżetu, w tym deficyt wynoszący 39,9 mld zł. Część tej kwoty zrównoważyło zarządzanie płynnością i funduszami unijnymi, które łącznie obniżyły dług o 5,4 mld zł. Dodatkowo, przekazanie obligacji i inne zmiany zwiększyły zadłużenie o 3,9 mld zł, a zmniejszenie środków na rachunkach budżetowych – o 7,1 mld zł. Tempo wzrostu długu w marcu pokazuje skalę presji na finanse publiczne.

W marcu 2025 roku na poziom zadłużenia wpływ miały także wahania kursów walut, które łącznie obniżyły dług o 1,7 mld zł. Było to efektem umocnienia złotego wobec dolara (o 3,4%) i jena (o 2,6%) oraz osłabienia wobec euro (o 0,6%). Pokazuje to, jak duże znaczenie dla długu zagranicznego mają zmiany na rynku walutowym.

W szerszej perspektywie, w pierwszym kwartale 2025 roku dług Skarbu Państwa wzrósł aż o 111,3 mld zł, czyli o 6,8%. Główną przyczyną były potrzeby pożyczkowe netto budżetu państwa, w tym deficyt budżetowy na poziomie 76,3 mld zł. Dodatkowo wzrost zadłużenia wynikał z konsolidacji płynności, finansowania deficytu środków unijnych i udzielonych pożyczek. Jedynym czynnikiem ograniczającym wzrost była redukcja potrzeb pożyczkowych z tytułu zarządzania środkami europejskimi, która obniżyła dług o 5,5 mld zł. Tak szybki przyrost długu budzi obawy o długoterminową stabilność finansów publicznych.

W pierwszym kwartale 2025 roku zadłużenie Skarbu Państwa wzrosło m.in. z powodu zwiększenia środków na rachunkach budżetowych, co podniosło dług o 47 mld zł, oraz przekazania obligacji – o 1,9 mld zł.

Jednocześnie niektóre czynniki działały w przeciwnym kierunku. Zmiany w pozostałym zadłużeniu zmniejszyły zobowiązania o 6,7 mld zł, m.in. dzięki wzrostowi depozytów w sektorze finansów publicznych i spadkowi w instytucjach rządowych i samorządowych.

Na obniżenie długu o 11,4 mld zł wpłynęły też korzystne różnice kursowe, wynikające z umocnienia złotego wobec euro, dolara i jena. Pokazuje to, że kondycja złotego na rynku walutowym ma istotne znaczenie dla poziomu zadłużenia zagranicznego.

W marcu 2025 roku dług krajowy wzrósł o 33,5 mld zł, natomiast zadłużenie w walutach obcych spadło o 2,5 mld zł – głównie z powodu ujemnego salda emisji, zmian kursowych i zmniejszenia pozostałego długu. W całym pierwszym kwartale dług krajowy zwiększył się aż o 107,2 mld zł, a zagraniczny o 4,1 mld zł.

Łączny wzrost długu Skarbu Państwa o niemal 7% w trzy miesiące budzi niepokój o długofalową stabilność finansów publicznych. Takie tempo zadłużania się, zwłaszcza przy ewentualnym wzroście globalnych stóp procentowych, może poważnie obciążyć budżet.

Ponad 78% polskiego długu to zobowiązania krajowe. Choć ogranicza to ryzyko kursowe, może też wypierać inwestycje prywatne – państwo pożyczając na rynku wewnętrznym konkuruje o kapitał z firmami, co może hamować rozwój gospodarczy.

Rosnące zadłużenie publiczne zwiększa koszty jego obsługi, co już teraz mocno obciąża budżet państwa i ogranicza środki na kluczowe obszary, takie jak zdrowie, edukacja czy infrastruktura.

Wzrost długu Polski jest uważnie śledzony przez agencje ratingowe i inwestorów. Zbyt szybkie zadłużanie się może skutkować obniżeniem ratingu kraju, co podniesie koszty kredytów i utrudni dostęp do rynków finansowych.

Obecna sytuacja wymaga ostrożnego planowania wydatków i opracowania długofalowej strategii zarządzania długiem, która pomoże ograniczyć deficyt i ustabilizować zadłużenie względem PKB.

Choć poziom długu publicznego Polski w relacji do PKB nadal pozostaje umiarkowany na tle wielu państw UE, jego szybki przyrost to sygnał ostrzegawczy dla polityki fiskalnej.

Ministerstwo Finansów stoi przed wyzwaniem pogodzenia rozwojowych potrzeb kraju z koniecznością utrzymania stabilności finansów publicznych. W najbliższym czasie kluczowe będzie kontrolowanie tempa wzrostu zadłużenia i ograniczanie deficytu budżetowego.

Choć rosnące zadłużenie może wydawać się abstrakcyjne dla obywateli, w dłuższej perspektywie wpływa na gospodarkę, inflację, stopy procentowe i podatki. Dlatego istotna jest świadomość społeczna co do konsekwencji decyzji budżetowych.

Rekordowy dług Skarbu Państwa na poziomie 1,75 bln zł to zobowiązanie, które obciąży obecne i przyszłe pokolenia. Środki pozyskiwane z emisji długu powinny być inwestowane w rozwój gospodarczy, a nie przejadane. Tylko wtedy możliwe będzie osiągnięcie równowagi między krótkoterminowym finansowaniem a długofalowym, zrównoważonym rozwojem Polski.

Źródło: warszawawpigulce.pl