Czy diabetycy mogą latać w kosmos? Misja Ax-4 odpowie na to pytanie

„Suite Ride” będzie jednym z ponad 60 międzynarodowych eksperymentów, które odbędą się na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) podczas misji Ax-4. Wśród tych doświadczeń jest 13 polskich badań. Przeprowadzi je w ramach polskiej misji technologiczno-naukowej IGNIS dr Sławosz Uznański-Wiśniewski, astronauta projektowy Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).

Projektem „Suite Ride” kieruje dr Mohammad Fityan, dyrektor medyczny Burjeel Medical City w Abu Zabi (Zjednoczone Emiraty Arabskie, ZEA), jednego z największych i najnowocześniejszych szpitali w regionie Bliskiego Wschodu.

Jak powiedział dr Fityan w rozmowie z PAP, naukowcy wiążą wielkie nadzieje z badaniami w warunkach mikrograwitacji cukrzycy insulinozależnej – choroby dotychczas dyskwalifikującej z udziału w lotach kosmicznych.

Podczas przygotowań do misji, ok. dwutygodniowego pobytu na ISS i późniejszej rehabilitacji medycznej po powrocie na Ziemię astronauci Ax-4 będą nosić sensory do pomiaru cukru we krwi (ciągły monitoring glukozy, z ang. Continous Glucose Monitoring, CGM).

— Mamy nadzieję, że uzyskamy dane, które wykażą, iż w mikrograwitacji utrzymuje się odpowiedni metabolizm glukozy i insulina działa prawidłowo. A to może otworzyć drogę do wysłania w kosmos pierwszego astronauty z cukrzycą. Do tej pory diabetycy nie mieli szans na udział w misjach kosmicznych, ponieważ obawiano się o ich zdrowie. A przecież otoczeni odpowiednią opieką medyczną diabetycy to nie osoby z niepełnosprawnością — wyjaśnił lekarz.

Opowiadał też, że stan nieważkości powoduje zaburzenia w przemieszczaniu się płynów w organizmie. Dotyczy to m.in. płynu śródmiąższowego, czyli wypełniającego przestrzenie międzykomórkowe niektórych tkanek; to tam podaje się insulinę za pomocą wstrzykiwacza lub pompy insulinowej.

— Pobyt w stanie mikrograwitacji przypomina w pewien sposób stan pacjentów przykutych do łóżka na Ziemi. U osób starszych, sparaliżowanych albo mających problemy z poruszaniem się, które leżą w pozycji horyzontalnej przez długi czas, płyn śródmiąższowy również inaczej przemieszcza się w ciele. Nasze badanie może pomóc też tym pacjentom — stwierdził dr Fityan.

Jego zdaniem, także doświadczenia z monitoringiem CGM na orbicie mogą posłużyć diabetykom na Ziemi.

— Mamy nadzieję, że poprawi to możliwości monitorowania i leczenia osób z cukrzycą mieszkających i pracujących w odległych obszarach, gdzie dostęp do opieki zdrowotnej jest ograniczony albo niemożliwy. Na przykład w Zjednoczonych Emiratach Arabskich dotyczy to wielu pracowników pól naftowych — podkreślił naukowiec.

W ramach projektu „Suite Ride” na ISS trafią też dwa zestawy wstrzykiwaczy z insuliną. Jeden będzie przechowywany w warunkach chłodniczych (od 2 do 6 st. C), drugi – w temperaturze pokojowej.

— Kiedy preparat wróci z członkami misji Ax-4, przebadamy go m.in. w laboratoriach w USA i Kanadzie. Porównamy insulinę, która była na orbicie, z identyczną substancją, która była przechowywana w takich samych warunkach na Ziemi. Sprawdzimy, czy mikrograwitacja i promieniowanie kosmiczne wpłynęły na skład ilościowy i jakościowy insuliny — opisywał rozmówca PAP.

Dodał, że pod wpływem warunków panujących na ISS insulina może np. stracić 20 proc. swoich właściwości. Wtedy diabetykowi na orbicie trzeba będzie podać o 20 proc. preparatu więcej.

— Nigdy nie prowadzono tego rodzaju testów w przestrzeni kosmicznej. Mamy nadzieję, że dzięki naszej pracy uda się wkrótce wysłać pierwszego cukrzyka na orbitę, a potem może dalej – na Księżyc lub Marsa — przyznał dr Fityan.

Według naukowca stan nieważkości to wyjątkowe środowisko badawcze. Wyeliminowanie grawitacji pozwala bowiem lepiej przyjrzeć się procesom metabolicznym, w tym rozwojowi insulinooporności i gospodarce hormonalnej.

— Taka wiedza może przyczynić się do wykrywania wczesnych biomarkerów cukrzycy i podejmowania działań zapobiegawczych na długo przed pojawieniem się objawów — ocenił dyrektor medyczny Burjeel Medical City.

Według prognoz Międzynarodowej Federacji Cukrzycy (International Diabetes Federation, IDF) do 2050 r. na tę chorobę będzie cierpieć ponad 850 mln osób na całym świecie, czyli jeden na ośmiu dorosłych będzie diabetykiem.

— Dzięki naszym badaniom chcemy pomóc osobom z cukrzycą – w kosmosie i na Ziemi. Być może odkryjemy coś jeszcze, co może wpłynąć na leczenie pacjentów z różnymi chorobami metabolicznymi, w tym coraz poważniejszym problemem otyłości — podsumował dr Mohammad Fityan.

W skład misji Ax-4 wchodzą: Peggy Whitson (USA) – dowódczyni; Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska/ESA) – specjalista; Shubhanshu Shukla (Indie) – pilot oraz Tibor Kapu (Węgry) – specjalista. Astronauci mają spędzić na stacji ok. 14 dni.

Misja Ax-4 będzie kolejną komercyjną załogową wyprawą realizowaną przez Axiom Space. Udział w niej Polaka to rezultat umowy podpisanej między Ministerstwem Rozwoju i Technologii a ESA na przygotowanie i przeprowadzenie polskiej misji naukowo-technologicznej IGNIS na ISS. W przygotowaniach bierze udział także Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) jako agencja wykonawcza MRiT.

Dr Sławosz Uznański-Wiśniewski będzie drugim – po Mirosławie Hermaszewskim – Polakiem w kosmosie i pierwszym na ISS.

W czwartek NASA poinformowała o kolejnym przesunięciu startu misji Ax-4. Jego termin od pierwotnej daty (29 maja) zmieniano już kilkakrotnie – ze względu na problemy techniczne rakiety Falcon 9 i kapsuły Dragon oraz pogodę. Teraz powodem opóźnienia jest wyciek w rosyjskim module serwisowym Zwiezda na ISS.

Jak podała w komunikacie NASA, decyzja o odwołaniu zaplanowanego na niedzielę 22 czerwca startu zapadła, bo potrzebny jest "dodatkowy czas, aby kontynuować ocenę działania Międzynarodowej Stacji Kosmicznej po niedawnych pracach naprawczych w tylnym segmencie modułu serwisowego Zwiezda". Nowy termin startu ma zostać podany "w nadchodzących dniach". W komunikacie podkreślono, że "załoga pozostaje w kwarantannie na Florydzie, a astronauci są gotowi do startu, gdy stacja będzie gotowa do ich przyjęcia".

(PAP)