KRS apeluje do Żurka

Pod koniec lipca minister sprawiedliwości, prokurator generalny Waldemar Żurek poinformował o odwołaniu z delegacji w resorcie sprawiedliwości dziewięciu sędziów, którzy podpisali listy do „neoKRS” lub są tzw. „neosędziami” - powołanymi na stanowisko sędziego od 2018 roku. Z tych samych powodów zawieszonych zostało także 46 prezesów i wiceprezesów sądów. Według zapowiedzi szefa MS, osoby te utracą stanowiska.

Żurek argumentował, że obecnie zamiast Krajowej Rady Sądownictwa funkcjonuje „stworzony przez poprzednią władzę, która zmierzała do autorytaryzmu, pseudoorgan niespełniający funkcji opisanych w Konstytucji i wybrany wadliwie”. Według ministra, należy „jak najszybciej doprowadzić do tego, żeby takie instytucje nie generowały później odszkodowań od Skarbu Państwa”. Szef MS zapowiadał, że ma już koncepcję zarówno i na KRS, i na Trybunał Konstytucyjny, jak i na Sąd Najwyższy.

Dezaprobatę wobec działań i zapowiedzi Żurka wyraziło w czwartek Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa. Jak czytamy w opublikowanym w piątek stanowisku, poczynania ministra „podważają niezależność władzy sądowniczej, suwerenność państwa polskiego oraz zaufanie obywateli do wymiaru sprawiedliwości”.

Jednocześnie Prezydium Rady wezwało ministra do „natychmiastowego zaprzestania działań ingerujących w niezależność sędziów i sądów, w tym do wycofania zapowiedzi roszczeń finansowych w stosunku do sędziów”. Prezydium wezwało ministra do zaniechania działań polegających na zawieszaniu i odwoływaniu sędziów z pełnionych funkcji w oparciu o kwestionowanie legalności nominacji sędziowskich lub poparcia udzielonego sędziom kandydującym do Krajowej Rady Sądownictwa.

„Czynienie komukolwiek zarzutów za korzystanie z uprawnień nadanych ustawą jest niedopuszczalne w państwie praworządnym i podważa zasadę legalizmu oraz zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa” – podkreśliło Prezydium KRS.

W kontekście zawieszenia prezesów sądów i zapowiedzi o utracie przez nich stanowisk, Prezydium KRS powołało się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z października ub.r., zgodnie z którym za niekonstytucyjne należy uznać odwołanie prezesa czy wiceprezesa sądu przez szefa MS bez udziału Krajowej Rady Sądownictwa i wiążącego charakteru negatywnej opinii KRS w przedmiocie odwołania.

W stanowisku został ponadto wyrażony „zdecydowany sprzeciw wobec wypowiedzi Ministra Sprawiedliwości, który zapowiedział kierowanie roszczeń finansowych w imieniu Skarbu Państwa do sędziów za sam fakt orzekania, co stanowi ich konstytucyjną powinność”. „Takie działania stanowią niedopuszczalną ingerencję władzy wykonawczej wobec sędziów, godzą w oczywisty sposób w niezawisłość sędziowską będącą gwarancją prawa obywatela do sądu i mają na celu wywołanie efektu mrożącego” – oceniło Prezydium KRS.

Prezydium Rady odniosło się w swoim stanowisku również do kwestii podważania prawnego umocowania KRS w świetle orzeczeń europejskich sądów.

Minister Żurek wskazywał m.in., że Polska przegrywa sprawy obywateli przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka i musi dostosować się do orzeczeń Trybunału oraz je wykonać - w tym wyrok ETPC ws. Wałęsa przeciwko Polsce z 23 listopada 2023 r. W orzeczeniu tym Trybunał w Strasburgu zwrócił uwagę na występujący w Polsce systemowy problem polegający na niewłaściwym sposobie wybierania KRS ze względu na to, że o kształcie jej sędziowskiego składu decydują politycy.

W tym kontekście Prezydium KRS przywołało wyrok Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym przepis Konwencji o Ochronie Praw Człowieka w zakresie, w którym m.in. umożliwia Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka i sądom krajowym przeprowadzenie kontroli statusu sędziów krajowych jest niezgodny z konstytucją. „Szef MS jako organ władzy wykonawczej, nie ma uprawnień do kwestionowania statusu sędziów powołanych zgodnie z prawem, wywierania na nich presji mającej powstrzymać ich od wydawania wyroków w imieniu Rzeczypospolitej” - czytamy w stanowisku.

Jeszcze w grudniu 2023 r. - wkrótce po wyborach parlamentarnych, po których władzę objęła obecna koalicja rządząca - Sejm przyjął uchwałę dotyczącą Krajowej Rady Sądownictwa, w której wskazano, że trzy uchwały Sejmu z 2018, 2021 i 2022 r. w sprawie wyboru sędziów - członków KRS zostały podjęte z rażącym naruszeniem Konstytucji RP. Wezwano członków KRS wybranych wbrew konstytucji do zaprzestania działalności w Radzie.

Wprowadzone za rządu Prawa i Sprawiedliwości zmiany są kwestionowane przez europejskie sądy i trybunały, a także niektóre środowiska prawnicze oraz polityków. Na mocy nowelizacji ustawy o KRS z 2017 roku 15 sędziowskich członków KRS wybiera Sejm, a nie - jak było to wcześniej - środowiska sędziowskie.

Funkcjonująca obecnie Rada jest już drugą wybraną po 2017 r. według kwestionowanych przepisów. Kadencja sędziowskich członków Rady wybranych przez Sejm upływa w 2026 roku.