Rewolucja w recyklingu: Producenci wezmą odpowiedzialność za odpady

Projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, opublikowany w ubiegłą środę przez Rządowe Centrum Legislacji (RCL), wprowadza nowy model ROP dla opakowań. Kluczowym założeniem jest dwuletni okres przejściowy, po którym, od 2028 roku, nastąpi pełne wdrożenie systemu ROP dla opakowań. Szacuje się, że wpływy z opłaty opakowaniowej w 2028 roku przekroczą 5 miliardów złotych.

Wiceminister Anita Sowińska podkreśliła podczas środowej konferencji poświęconej ROP, że projekt ustawy jest na etapie opiniowania, konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych.

"Producenci muszą ponosić odpowiedzialność za swój produkt w całym cyklu jego życia, od momentu sprzedaży aż do unieszkodliwienia odpadu" – zaznaczyła wiceminister Sowińska. Dodała, że producenci i importerzy produktów w opakowaniach powinni pokrywać koszty związane z przetwarzaniem odpadów. "Obecnie ciężar tych kosztów spoczywa głównie na mieszkańcach, którzy płacą za wywóz odpadów w swoich gminach" – dodała.

Wprowadzenie ROP jest zdaniem wiceminister Sowińskiej potrzebne zarówno społecznie, jak i środowiskowo. System ten jest bardziej sprawiedliwy, ponieważ przenosi koszty przetwarzania odpadów na podmioty mające wpływ na projektowanie opakowań. Producenci mogą ograniczyć koszty, sprzedając produkty w opakowaniach łatwiejszych do recyklingu, a w przypadku opakowań wielorazowych – zredukować je do zera.

Wiceminister Sowińska stanowczo podkreśliła, że ROP nie jest podatkiem. "Informacje pojawiające się w internecie są niesprawdzone i nierzetelne. Mieszkańcy ponoszą koszty gospodarowania odpadami poprzez opłaty za wywóz, i podobnie będzie w przypadku producentów, którzy będą ponosić koszty usługi wykonywanej przez gminę" – wyjaśniła. Po wdrożeniu ROP koszty będą rozdzielane zgodnie z zasadą "zanieczyszczający płaci".

W dłuższej perspektywie wprowadzenie ROP może obniżyć opłaty za wywóz odpadów dla mieszkańców. Obecny wzrost opłat wynika z rosnących kosztów przetwarzania, w tym płac i transportu. "System ROP wpłynie na stabilizację tych kosztów, a w przyszłości na ich realne zmniejszenie, uwzględniając wskaźnik inflacji" – dodała.

Wprowadzenie ROP przyniesie również korzyści środowiskowe, zwiększając ilość surowców trafiających do recyklingu i redukując ilość odpadów. Producenci będą motywowani do zmniejszania wagi opakowań, co przełoży się na mniejszą wagę odpadów.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakłada, że projekt ustawy o ROP zostanie uchwalony do końca roku, a ustawa wejdzie w życie z początkiem 2026 roku, z dwuletnim okresem przejściowym, po którym od 1 stycznia 2028 roku nastąpi pełne wdrożenie systemu.

Zgodnie z projektem, producent będzie ponosił odpowiedzialność za opakowania produktów wprowadzanych na rynek krajowy. Do jego obowiązków należeć będzie pokrywanie kosztów selektywnego zbierania, transportu i przetwarzania odpadów, pomniejszone o przychody z ponownego użycia i sprzedaży materiałów pochodzących z przetwarzania.

W Ocenie Skutków Regulacji (OSR) założono, że w pierwszym roku okresu przejściowego stawka opłaty opakowaniowej będzie ograniczona do minimum, pozwalając na pokrycie kosztów rekompensat dla gmin. Wpływy z opłaty za 2026 rok oszacowano na około 513 milionów złotych, a za 2027 rok – na ponad 1,27 miliarda złotych.

W 2028 roku, po ustaleniu stawek na poziomie finansującym pełne koszty ROP, wpływy z opłaty opakowaniowej szacowane są na ponad 5,06 miliarda złotych.
W wyliczeniach przyjęto, że po okresie przejściowym opłata za kilogram odpadów z tworzywa sztucznego wyniesie 1,76 zł, za szkło – 17 groszy, za papier i tekturę – 63 grosze, za metale żelazne i aluminium – 52 grosze, za drewno – 63 grosze, a za opakowania wielomateriałowe – 1,68 zł.

OSR zaznacza, że wysokość stawek uwzględnia koszty funkcjonowania systemu ROP, w tym selektywnego zbierania i przetwarzania odpadów, rozwój systemu zbiórki i przetwarzania, koszty edukacji ekologicznej oraz zadania realizowane przez NFOŚiGW i IOŚ-PIB.

Źródło: PAP/red