Gigantyczna strata NBP

„Obserwowane w bieżącym roku umocnienie złotego wobec walut obcych (w szczególności dolara amerykańskiego), może przyczynić się do odnotowania przez NBP ujemnego wyniku finansowego za rok 2025 (przekraczającego nawet 30 mld zł, gdyby kursy walut obcych kształtowały się na poziomie z końca czerwca br.)” – podał w piątek Narodowy Bank Polski w komunikacie.

NBP podkreślił, że umocnienie złotego nie oznacza zmiany wielkości zasobów oficjalnych aktywów rezerwowych banku centralnego. Przypomniał, że na koniec lipca 2025 r. aktywa rezerwowe wynosiły ponad 255 mld dol., z czego wartość złota monetarnego stanowiła prawie 55 mld dol.

„Aprecjacja złotego skutkuje jednak spadkiem wartości aktywów rezerwowych w przeliczeniu na złote, co – zgodnie z zasadami rachunkowości Eurosystemu – pomniejsza na koniec roku wynik finansowy banku centralnego. Jednocześnie silny wzrost ceny złota w bieżącym roku powinien ograniczać wpływ ujemnej wyceny walut obcych na kapitał NBP” – podał polski bank centralny.

NBP podkreślił także, że „prognozowanie wyniku finansowego NBP obciążone jest dużą niepewnością”, i że zależy „od czynników, na które bank centralny nie ma bezpośredniego wpływu (np. kursy walut obcych, zagraniczne stopy procentowe)”. W komunikacie wyjaśniono, że zmiany tych czynników wpływają na istotne wahania wyniku finansowego polskiego banku centralnego.

Zgodnie z polskim prawem, jeśli NBP odnotowuje zysk, to 95 proc. dodatniego wyniku finansowego trafia do budżetu państwa. Ze względu na zmienność możliwego wyniku finansowego z zasady nie powinien być on uwzględniany przy konstrukcji budżetu, jednak np. w projekcie budżetu na rok 2024 ustępujący rząd Mateusza Morawieckiego zapisał wpłatę z zysku NBP na poziomie 6 mld zł. Ten zapis został podtrzymany przez rząd Donalda Tuska. Ze względu na ujemny wynik NBP w roku 2024, ostatecznie żadnej wpłaty z zysku nie było.

Kwestia braku wpłaty z zysku NBP stała się jednym z zarzutów, jakie postawiono prezesowi banku centralnego Adamowi Glapińskiemu we wniosku o postawienie go przed Trybunał Stanu, który został przygotowany w marcu 2024. Zarzut dotyczył uchybienia „obowiązkowi współdziałania z ministrem finansów przy opracowywaniu planów finansowych państwa w ten sposób, że wprowadził ministra finansów w błąd przy opracowywaniu projektu ustawy budżetowej na 2024 r. poprzez bezpodstawne udzielenie pisemnej informacji o prognozowanej wpłacie do budżetu z zysku Narodowego Banku Polskiego za 2023 r. w wysokości 6 miliardów zł w sytuacji, gdy według aktualnych na ten dzień danych i prognoz, NBP miał ponieść stratę w wysokości co najmniej 17 mld zł”.

W tegorocznej „Analizie wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2024 r.”, opracowanej przez Najwyższą Izbę Kontroli, jej kontrolerzy ocenili, że MF nie zachowało ostrożności przy planowaniu dochodów.

„Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli Ministerstwo Finansów, na etapie opracowania projektu ustawy budżetowej na rok 2024 przygotowanego w grudniu 2023 r. nie przestrzegało zasady ostrożnego planowania dochodów w zakresie wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego, co skutkowało zawyżeniem prognozy dochodów niepodatkowych o wskazaną wyżej kwotę. Prognozę zysku Narodowego Banku Polskiego oparto na informacjach z sierpnia 2023 r., gdy jeszcze nie było wiadomo, czy Narodowy Bank Polski wypracuje jakikolwiek zysk” – napisano w analizie NIK.

Kontrolerzy Izby wskazali, że w uzasadnieniu do ustawy budżetowej znalazło się stwierdzenie, że „wykonanie planowanego wyniku finansowego NBP obciążone jest dużą niepewnością”. Dodali, że mimo to nie skontaktowano się z NBP celem ewentualnej aktualizacji prognozy.

dk/PAP