Studenci i doktoranci z optymizmem wchodzą w nowy rok akademicki

W przededniu nowego roku akademickiego 2025/2026, PAP zapytała o nastawienie doń dwie przewodniczące: Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej (PSRP) oraz Krajowej Reprezentacji Doktorantów (KRD). Według danych z ubiegłego roku, obecnie w Polsce studentów jest ponad 1,2 mln, a doktorantów – około 18 tys.

Przewodnicząca Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej Julia Bednarska-Leśniak podkreśliła, że „początek roku zawsze jest dość ekscytujący, w szczególności dla studentów, którzy rozpoczynają swój pierwszy rok studiów”.

- Również my, Parlament Studentów RP, wchodzimy w ten rok akademicki z dużym entuzjazmem, ponieważ liczymy, że będzie on rokiem przełomowym i że w końcu zostaną wypracowane zmiany do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, które jako środowisko postulujemy – powiedziała PAP.

Pytana o najważniejsze zmiany, które wejdą od tego roku akademickiego i obejmą studentów przyznała, że nie ma zmian rewolucyjnych, ale są takie, które ułatwią codzienne życie studentów jak wprowadzenie mLegitymacji, czyli domyślnej wersji legitymacji studenckiej w postaci cyfrowej poprzez aplikację mObywatel.

Z kolei ze zmian, nad którymi prace się wciąż toczą wymieniła „zupełną modyfikację systemu stypendialnego dla studentów”. – System w nowej wersji jest bardzo potrzebny. Prace nad nim się toczą, czekamy na rozwój sytuacji – powiedziała.

PAP zapytała też o sytuację podczas tegorocznej rekrutacji, gdy już w jej trakcie zmieniły się przepisy dotyczące przyjmowania cudzoziemców. Julia Bednarska-Leśniak przyznała, że do Parlamentu Studentów RP trafiło bardzo dużo zgłoszeń i pytań od kandydatów z zagranicy. – Nie zawsze wszystkie wdrażane przepisy są doskonałe, ale są już pewne rekomendacje na przyszły rok akademicki, dlatego na pewno będzie już lepiej – podkreśliła.

Jeszcze innym aktualnym tematem w systemie szkolnictwa wyższego jest drop-out, czyli rezygnacja studentów ze studiowania, najczęściej na pierwszym roku. Zapobiec temu ma program Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, finansujący projekty kilkudziesięciu uczelni z całego kraju, który właśnie ruszył.

Parlament Studentów RP również dostrzega ten problem. – Jednak my bardziej niż zjawiskiem drop-outu w kontekście rezygnacji podczas studiów pierwszego stopnia, zajmujemy się rezygnacją na studiach drugiego stopnia – albo nie podejmowaniem ich w ogóle, szczególnie na kierunkach technicznych. Drop-out na początku studiów uważamy za kwestię pokoleniową. Dzisiejsze pokolenie młodych ludzi, którzy rozpoczynają studia, po prostu oczekuje czegoś innego – edukacji bardziej elastycznej, bardziej nowoczesnej, a uczelnie nie są jeszcze gotowe im tego zaoferować – oceniła Julia Bednarska-Leśniak.

Pytana, jak takie „idealne” studia według młodych mogłyby wyglądać, wskazała m.in. na zwiększenie liczby zajęć online, postawienie na praktyczne umiejętności czy zwiększenie roli studiów zawodowych. – Pracując w zespole ministerialnym przy strategii rozwoju szkolnictwa wyższego widzę, że powoli przełamujemy się i idziemy w kierunku, aby studia były bardziej atrakcyjne dla młodych – dodała.

Przewodnicząca środowiska studentów jest przekonana, że młodzi ludzie chcą więc studiować, ale w razie braku zgodności oczekiwań z rzeczywistością nie wahają się zmienić swojej ścieżki edukacji.

– Co też ciekawe, coraz więcej statystyk pokazuje, że student przestaje być osobą do 26. roku życia. Z danych europejskich wynika, że studia podejmują coraz starsze osoby, które decydują się na studia albo po nabyciu pewnego bagażu doświadczeń zawodowych, albo podchodząc do studiowania kolejny raz na innym kierunku. Ten trend widać już również u nas – podsumowała Julia Bednarska-Leśniak.

Z optymizmem w nowy rok akademicki wchodzi też środowisko doktorantów.

– Czeka nas wiele zmian – przede wszystkim nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy o Polskiej Akademii Nauk, która dotyczy również wielu doktorantów kształcących się w szkołach doktorskich PAN. Czekamy też na rozstrzygnięcia działań podjętych w ramach zespołu ds. deregulacji SprawdzaMY. Do wszystkiego podchodzimy z pokorą, ale też z nadzieją na lepsze jutro – powiedziała PAP doktorantka Anna Nieczaj, przewodnicząca Krajowej Reprezentacji Doktorantów (KRD).

Wśród zmian, na które doktoranci szczególnie czekają, Anna Nieczaj wymieniła możliwość otrzymania zapomogi w trudnej sytuacji życiowej, możliwość zawieszenia kształcenia z powodów innych niż rodzicielstwo oraz wprowadzenie mLegitymacji doktoranckich (czyli tych w wersji cyfrowej). – Liczymy, że do końca roku kalendarzowego te zmiany deregulacyjne ujrzą światło dzienne i zostaną wdrożone – powiedziała.

Pytana o postulaty finansowe, Nieczaj podkreśliła, że KRD zdaje sobie sprawę, że „nie da się wszystkiego zrobić na już”, dlatego nie chodzi o to, aby „krzyczeć i walić pięściami, że chcemy pieniędzy”, zwłaszcza, gdy cała nauka jest niedofinansowana. Przyznała jednak, że stypendia dla doktorantów są za małe. – Ilość pracy, jaką doktoranci wkładają w rozwój nauki jest nieporównywalna ze zbyt niskim stypendium, które tak naprawdę nie pozwala nam na godne życie. Doktoranci muszą podejmować dodatkową pracę zarobkową, żeby się utrzymać, co niejednokrotnie wpływa też na jakość rozprawy doktorskiej czy kariery naukowej w ogóle – skomentowała.

W tym kontekście – kontynuowała – mogłoby również pomóc zwiększenie finansowania na Narodowe Centrum Nauki, szczególnie na granty PRELUDIUM. – Projekty te są bardzo ważne w perspektywie młodego naukowca, ponieważ jest to jeden z nielicznych konkursów, w którym doktoranci, czyli te osoby, które nie mają jeszcze stopnia naukowego doktora, mogą się ubiegać o finansowanie swoich badań. Podczas niedawnego spotkania przedstawicieli młodych naukowców z przedstawicielami Rady NCN podnieśliśmy ten postulat – powiedziała.

- Cieszy nas to, że w końcu jesteśmy obecni w rozmowach, a nie tylko siedzimy z tyłu i słuchamy, co się o nas mówi. Widzimy chęć dialogu z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego i czujemy, że nasz głos zaczął być słyszalny – podsumowała Anna Nieczaj.

PAP/red.