POWIAT ZNANY I NIEZNANY|| Łęgowo – centrum dóbr Polentzów [zdjęcia]

Podczas wojny głodowej w 1414 roku i później podczas wojny trzynastoletniej (1453-1466) Łęgowo zostało doszczętnie zniszczone i na długie lata przestało istnieć, jako samodzielna wioska, a ponieważ poza zabudowaniami wiejskimi spalony został także kościół, Łęgowo zostało włączone do parafii Kisielice.

Wieś odżyła gospodarczo w 1532 roku, gdy została własnością biskupa Sambii – Georga von Polentz. Jego spadkobiercy postanowili zbudować sobie tutaj rezydencję w postaci parterowego dworu o dość prostej konstrukcji.
W 1377 roku Claves Ponintsi otrzymał od kapituły pomezańskiej przywilej wybudowania w Łęgowie wiatraka.

Zachowany w archiwach akt lokacyjnych wsi Langenau (Łęgowo), wystawiony w roku 1387 przez kapitułę pomezańską, zawiera wiadomości o istnieniu we wsi folwarku o powierzchni 17 hektarów, podaje informacje, że wieś posiada grunta o powierzchni 131 włók, z tego 4 włóki należały do sołtysa oraz 4 do parafii. We wsi już wtedy znajdowały się dwie karczmy płacące do kasy kapituły pomezańskiej pełny czynsz.

W latach 1600 – 1604, Aleksander von Polentz wzniósł z kamienia polnego i cegły nowy kościół i doprowadził do utworzenia na nowo parafii łęgowskiej. W latach 1740 – 1750 Samuel von Polentz, zachwycony okazałością rezydencji Finckensteinów w niedalekim Kamieńcu, przebudował swój pałac w Łęgowie na wzór pałacu kamienieckiego. Rozbudowa dotyczyła bryły głównej pałacu, która tak jak rezydencja Finckensteinów, usytuowana została na osi dużego westybulu i Sali ogrodowej.

W roku 1789 Łęgowo liczyło 53 domy mieszkalne, znajdował się tu też młyn. Od roku 1813 przez Łęgowo przechodziła trasa poczty konnej z Kisielic do Susza.
W roku 1822, po zarządzonej przez króla Prus regulacji gruntów, w Łęgowie została utworzona wieś chłopska. Liczyła ona 489 ha należących do 20 gospodarzy. Pozostałe grunty o powierzchni 1.681 ha wraz z folwarkami Pęczkowo, Nowy Folwark i Stary Folwark, weszły w skład dóbr ziemskich von Polentzów. W roku 1850 , jedyna dziedziczka von Polentzów, Karolina, poślubiła Alberta Louisa von Beneckendorf und von Hindenburg, dziedzica niedalekiego majątku Neudeck. W wyniku tego mariażu Łęgowo weszło w skład rozległych dóbr ziemskich rodu Hindenburgów.

W roku 1862, nowi właściciele dóbr łęgowskich przebudowali dotychczasowy dwór Polentzów i postanowili w jego miejsce neogotycki pałac, obecnie już nieistniejący. Wcześniej w roku 1857, przebudowany został renesansowy kościół zbudowany w latach 1600-1604. Jego wieża, zniszczona wskutek uderzenia pioruna, otrzymała neogotycki wygląd. Kościół odnowiony i wyremontowany zgodnie z ostatnią wolą marszałka Paula von Hindenburga w latach 1934-1936, posiada bogate i wysokiej klasy wyposażenie. Na szczególną uwagę zasługuje umieszczona w ołtarzu kopia namalowanego przez Memlinga w 1601 roku „Sądu Ostatecznego”. Bardzo cenny jest również drewniany fryz umieszczony pod gzymsem kościoła, zawierający 28 tablic z malowanymi kolejno herbami najmożniejszych pruskich rodów. Zachowała się także, pochodząca z 1601 roku manierystyczna kazalnica z podobiznami czterech ewangelistów, malowanymi na płótnie przez malarzy włoskich w latach 1599 – 1604. Godna uwagi jest też empora wsparta na czterech bogato rzeźbionych kolumnach, ozdobiona malowanymi na desce obrazami, które przedstawiają sceny biblijne.

Pośród wymienionych w kronikach mieszkańców Łęgowa, zamieszkiwanego przez chłopskie rodziny niemieckie, można znaleźć dość dużo nazwisk polskich, takich jak: Bendycki, Jablicki, Józefski, Kinszycki, Lipiński, Mazur, Nowak, Paliński, Piński, Polakowska, Santowski, Szołkowski, Szumiński, Szmykowski i Wróbel.
Kilka polskich nazwisk można odnaleźć na zachowanych nagrobkach na przykościelnym cmentarzu – są to np.: Guballa (Gubała), Wilkewitz (Wilkiewicz). Wśród wymienionej w kronikach ludności wiejskiej Łęgowa i okolic dość często pojawiało się nazwisko Polentz – oczywiście niepoprzedzone oznaczającą szlacheckie pochodzenie przydawką „von”. Świadczy to o tym, że arystokratyczni potomkowie biskupa Georga von Polentza nie stronili od romansów z powabnymi mieszkankami swych włości, które rodziły im nieślubnych synów.

Po wojnie, z łęgowskich dóbr Polentzów i Hindenburgów, w skład których wchodziły folwarki w Kantowie, Łodygowie, Ogrodzieńcu i Osówku utworzone zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne. Później zostało ono przekształcone w Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej. Obecnie dawne dobra Polentzów i Hindenburgów należą do Agencji Rolnej Własności Skarbu Państwa.