Atrakcja na wtorek: most, który obraca się zamiast się podnosić

Most obrotowy na Kanale Łuczańskim zbudowano w 1899 roku. Połączył Giżycko z Twierdzą Boyen. Znajduje się niedaleko ujścia Kanału Łuczańskiego do jeziora Niegocin, przy skrzyżowaniu ulic Nadbrzeżnej i Moniuszki. Most w 1889 roku zbudowała firma z Zielonej Góry. Ma 20 metrów długości i 8 szerokości.

Cała operacja otwierania 100 tonowego mostu zajmuje jednemu człowiekowi około 5 minut. Most jest zawieszony na dwóch kołach, które spoczywają na szynie. Operator przesuwa go unosząc a potem obracając przęsło przy pomocy korby. Most przesuwa się na specjalnej szynie zębatej, która ma kształt łuku.

Most w styczniu 1945 roku uszkodzili wycofujący się Niemcy. Zatopili też większość statków i sprzętu pływającego. Ale Lötzen oddali właściwie bez walki.

Stąd Giżycko nie zaznało zbyt dużych strat w czasie działań wojennych. Było natomiast niszczone od stycznia do maja 1945 roku przez żołnierzy radzieckich i polskich szabrowników. W sumie straciło jakieś 60% zabudowy. W całości ocalały właściwie tylko dwie ulice: Dąbrowskiego i Pionierska, z kamienicami z przełomu XIX i XX wieku.

Miasto nie nazywało się zresztą wtedy Giżyckiem, ale Lecem, bo tak na Lötzen mówili Mazurzy. Ale już w sierpniu 1945 roku miastu nadano brzmiącą “bardziej po polsku” nazwę Łuczany, by ostatecznie w 1946 roku nadać mu nazwę Giżycko. Zrobiono tak na cześć na cześć Gustawa Gizewiusza, (1810-1838), ewangelickiego pastora, który walczył z germanizacją. Gizewiusz to zlatynizowana forma nazwiska Giżycki. Z miastem, któremu nadał nową nazwę, nie miał nic wspólnego.

Szkoda tej pierwszej mazurskiej nazwy. Choć jeszcze bardziej na mapie brakuje mi sąsiadów Lecu: Ządźborka (Mrągowo) i Jańsborka (Pisza).

Po Łuczanach pozostało tylko wspomnienie w postaci Kanału Łuczańskiego, nad którym leży most. Przez lata jednak jego oficjalnie był to Kanał Giżycki choć miejscowi uparcie nazywali go Kanałem Łuczańskim. Kilka lat temu, powołując się na to, grupa radnych zaproponowała zmianę nazwy. I tak od 2018 roku nasz obrotowy most łączy oficjalnie dwa brzegi Kanału Łuczańskiego.

Ze zniszczeń odbudowano go dopiero w latach 60tych ubiegłego stulecia. ‘Ucywilizowano” go przy okazji zastępując siłę ludzkich mięśni napędem elektrycznym. Okazało się jednak most obraca się zbyt szybko i uderza zbyt silnie w nabrzeże. Na lata zastąpiono go więc mostem saperskim. Do starego rozwiązania wrócono dopiero w 1993 roku.

Giżycki most jest jedną z niewielu tego typu konstrukcji w Europie. Ale nie jest to jedyny działający most obrotowy w Polsce. Po sąsiedzku działa kolejowy most obrotowy na trasie Żuławskiej Kolei Wąskotorowej w Rybinie w pomorskim pochodzący z 1905 roku.

Most w Giżycku jest jednak jedynym w Polsce i zdaje się także w Europie drogowym mostem obrotowym poruszanym siłą ludzkich mięśni.

Igor Hrywna

Inne atrakcje: kliknij tutaj