1 września 1939 r. – W hołdzie bohaterom i pomordowanym!

Składając kwiaty pod pomnikiem upamiętniającym polskich obywateli więzionych w obozie w latach 1939 – 1945 oraz przed głównym budynkiem poobozowym. Hołd ofiarom niemieckiego obozu KL Soldau oddali także uczniowie Zespołu Szkół nr 1 w Działdowie. Pomnik jest efektem realizacji przez Powiat Działdowski inwestycji pn. "Odnowienie i przebudowa miejsca pamięci poświęconego ofiarom niemieckiego obozu KL Soldau w Działdowie."

Dotychczasowa forma architektoniczna pomnika była w złym stanie technicznym i stanowiła szablonowe, schematyczne rozwiązanie stosowane w latach powojennych w Polsce Ludowej. Realizacja inwestycji pn. "Odnowienie i przebudowa miejsca pamięci poświęconego ofiarom niemieckiego obozu KL Soldau w Działdowie" umożliwiła dostosowanie miejsce pamięci do współczesnych standardów charakterystycznych dla tego typu obiektów. Wstępny projekt przebudowy, opracowany przez działdowskiego artystę malarza, Jana Andrzeja Walaska, po uzgodnieniach z Instytutem Pamięci Narodowej, przyjął obecną formę.

Odnowienie i przebudowa miejsca pamięci poświęconego ofiarom niemieckiego obozu Soldau funkcjonującego w Działdowie w latach 1939-1945 zapewni ich materialne upamiętnienie. W obozie więziono polskich obywateli walczących o niepodległość ojczyzny. Wobec więźniów stosowano eksterminację bezpośrednią (rozstrzelanie, katowania, tortury) oraz eksterminację pośrednią (wyniszczające warunki, głód, praca ponad siły, choroby). Więźniowie ginęli z głodu i chorób oraz byli mordowani w obozie lub w masowych egzekucjach w pobliskich lasach. Wywożono ich także do innych niemieckich ośrodków zagłady. Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Działdowa w styczniu 1945 r. w miejscu niemieckiego obozu powstał Łagier Nakazowo-Rozdzielczy NKWD, w którym więziono polskich obywateli uznawanych za wrogów komunistycznego reżimu. Obóz funkcjonował do końca października 1945 roku.

Usytuowanie pomnika w autentycznym miejscu wydarzeń historycznych będzie stanowić trwały dowód pamięci o ofiarach obozu Soldau, obozu noszącego ślady zbrodni dwóch totalitarnych reżimów: nazistowskiego i stalinowskiego. Dzięki trwałemu upamiętnieniu tego miejsca pamięci jego historia będzie znana przyszłym pokoleniom.

Uroczyste odsłonięcie pomnika jest zaplanowane na dzień 17 września 2021 r. o godz. 17:00.