Nadciśnienie tętnicze - przyczyny, rozpoznanie, zagrożenie, zapobieganie

Czym jest nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze jest definiowane jako przewlekle utrzymujące się podwyższenie ciśnienia krwi, czyli ciśnienia tętniczego powyżej 140/90 mmHg.

Chorobę tę rozpoznaje się na podstawie kilkukrotnych pomiarów ciśnienia krwi, wykonywanych zazwyczaj w kilkudniowych lub kilkutygodniowych odstępach. Pamiętaj, że nadciśnienia tętniczego nie można zdiagnozować opierając się na pojedynczym pomiarze ciśnienia krwi.

Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej: NFZ) w 2021 r. na nadciśnienie tętnicze cierpiało ponad 10 mln Polaków. Ważne jest, że choroba ta bardzo często nie daje objawów, dlatego jest wykrywana późno, kiedy dochodzi już do rozwoju powikłań. Z tego powodu rzeczywista liczba osób chorujących na nadciśnienie tętnicze jest z pewnością większa. Z najnowszego opracowania NFZ wynika, że nadciśnienie tętnicze dotyczy niemal co trzeciego dorosłego Polaka. Najwięcej chorych jest w wieku 55-74 lat.

Jakie są przyczyny powstania nadciśnienie tętniczego?
W zależności od przyczyn wywołujących przewlekle utrzymujące się podwyższone ciśnienie krwi, nadciśnienie tętnicze możemy podzielić na pierwotne oraz wtórne.

Nadciśnienie tętnicze pierwotne (inaczej zwane samoistnym) oznacza, że przyczyna nadciśnienia jest złożona i jeszcze nie w pełni poznana. Tego rodzaju nadciśnienie stanowi niemal 90% wszystkich przypadków. Badania naukowe wykazują, że wpływ na jej powstanie mają czynniki takie jak: nadmierne spożycie sodu, genetyka, przewlekle utrzymujący się stres, starszy wiek czy też otyłość.

Natomiast nadciśnienie tętnicze wtórne, zwane objawowym oznacza, że podwyższone ciśnienie tętnicze jest u chorego tylko objawem innej choroby. Taka sytuacja ma miejsce najczęściej przy zaburzeniach nerek, gruczołów wydzielających substancje regulujące wysokość ciśnienia krwi (np. choroby tarczycy, przytarczyc, nadnerczy). Właściwie przeprowadzone badania umożliwiają wykrycie i usunięcie przyczyny wywołującej wzrost ciśnienia krwi, a tym samym wyleczenie i trwałe uzyskanie prawidłowego ciśnienia tętniczego.

Jak rozpoznać nadciśnienie tętnicze?
Najprostszy sposób wykrycia choroby to systematyczny pomiar ciśnienia tętniczego. Należy go przeprowadzać raz w roku, nawet u osób z prawidłowym ciśnieniem. Stwierdzenie w jednorazowym, przygodnym pomiarze umiarkowanie podwyższonego ciśnienia krwi nie zawsze świadczy o nadciśnieniu tętniczym, ale powinno skłonić pacjenta do wykonania dalszych pomiarów oraz zgłoszenia się do lekarza w celu przeprowadzenia właściwej oceny wysokości ciśnienia tętniczego.

Osoba, u której stwierdzono nadciśnienie tętnicze, powinna się zaopatrzyć w aparat do pomiaru ciśnienia i nauczyć (pod kierunkiem lekarza lub wyszkolonej pielęgniarki) samodzielnie mierzyć ciśnienie krwi. Samodzielne pomiary ciśnienia tętniczego są bardzo ważne, dlatego lekarz w przypadku podejrzenia nadciśnienia tętniczego zaleca pacjentowi prowadzenie dzienniczka pomiarów ciśnienia.

Ważna jest także technika wykonania pomiaru ciśnienia. Oprócz pomiarów domowych, lekarz na wizycie także dokonuje pomiaru ciśnienia tętniczego. W niektórych przypadkach lekarz może zlecić 24-godzinny automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego (holter).

U niektórych osób występuje tzw. efekt białego fartucha, czyli wzrost ciśnienia tętniczego w trakcie pomiaru wykonywanego przez lekarza lub pielęgniarkę. Dlatego bardzo ważne jest mierzenie samodzielnie ciśnienia w domu i prowadzenie dziennika zgodnie z wskazaniami lekarza.

Jakie zagrożenia wynikają z nadciśnienia tętniczego?
Nadciśnienie tętnicze na ogół przez długi czas nie powoduje dolegliwości (czasem może powodować objawy, które trudno pacjentowi powiązać z nadciśnieniem tętniczym, np. ból głowy, zaburzenia snu lub łatwe męczenie się), rozwija się skrycie i po latach prowadzi do niekorzystnych zmian w sercu (np. zawału lub niewydolności serca), mózgu (udaru mózgu), a także w naczyniach krwionośnych i nerkach. Uszkadzając niektóre narządy, podwyższone ciśnienie krwi zaburza ich funkcję, czyli prowadzi do rozwoju tzw. powikłań narządowych nadciśnienia tętniczego.

Jak zapobiegać nadciśnieniu?
Profilaktyka jest skuteczna, a jej zasady proste. Przy odrobinie samozaparcia i zdroworozsądkowego podejścia możemy uchronić się przed rozwojem choroby. Kluczowym czynnikiem w zapobieganiu wystąpienia choroby jest modyfikacja stylu życia:
– zmiana sposobu odżywiania,
– wprowadzenie odpowiedniej aktywności fizycznej do planu dnia,
– porzucenie nałogów.

Nadciśnienie tętnicze – zalecenia
Jeśli źle się czujesz, od jakiegoś czasu masz podwyższone ciśnienie i podejrzewasz, że możesz chorować na nadciśnienie, nie bagatelizuj tego i udaj się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Tylko szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia uchroni cię przed niekontrolowanym rozwojem choroby i powikłaniami. Jeżeli rozpoznano u ciebie nadciśnienie, to ważne dla twojego zdrowia jest, aby stosować się ściśle do zaleceń lekarzy, przyjmować leki zgodnie ze schematem oraz stawiać się na zaplanowane wizyty i badania.

Jak się odżywiać aby zapobiec nadciśnieniu tętniczemu?
*Zastąp sól innymi przyprawami – np. pieprzem czy przyprawami korzennymi.
*Jedz duże ilości owoców i warzyw, zwłaszcza świeżych i bogatych w potas (banany, pomidory, ziemniaki, fasola, groch, szpinak).
*Spośród różnych rodzajów mięsa wybieraj mięso z drobiu – gotowane (nie smażone!) – lub ryby.
*Jedz gruboziarniste kasze i brązowy ryż.
*Zrezygnuj z deseru; ewentualnie wybierz sałatkę owocową lub budyń przygotowany z chudego mleka.
*Na śniadania i kolacje wybieraj pieczywo pełnoziarniste lub chrupkie, płatki kukurydziane, chude sery i jogurty oraz białko jajek.
*Jedz orzechy włoskie i migdały.
*Pij mleko niskotłuszczowe, soki z warzyw (ale uważaj na gotowe soki! – kupiony sok z pomidorów zawiera dwa razy więcej soli niż zalecana dzienna dawka) oraz herbatę bez cukru.
*Nie musisz całkowicie eliminować kawy, bezpiecznie możesz spożywać 3–4 filiżanek dziennie.

Bezpłatne porady udzielane przez Centrum Dietetyczne Online:
https://ncez.pzh.gov.pl/poradnia/
źródło: Powiat Giżycki