Puszcza Romincka

Po zakończeniu II wojny światowej puszcza, której powierzchnia wynosi ok. 36 tys. ha, została podzielona granicą państwa na 2 części – rosyjską i polską. Początkowo polską częścią opiekowały się dwa nadleśnictwa: Żytkiejmy i Gołdap. Jednak w roku 1972 połączyły się, tworząc Nadleśnictwo Gołdap o dwóch obrębach: Gołdap i Żytkiejmy. Łączna powierzchnia zarządzana przez nadleśnictwo to ok. 13 tys. ha.

Puszcza Romincka nazwę swą najprawdopodobniej zapożycza od pierwotnej nazwy dolnego brzegu Błędzianki – Rominty, o której pisarka Józefa Drozdowska w wierszu pt. „W Stańczykach” mówi: „W rozległym jarze w obecności szemrzącego potoku Błędzianki jak nigdy dotąd uległa dusza moja nie czuje ciężaru poddania”. Inni wskazują, iż nazwa Puszcza Romincka może być zaczerpnięta od „Romowe” —miejsca kultu, w którym według legendy Prusowie składali ofiary bogom. Jednak nieznana jest lokalizacja owego miejsca.

Kraina, którą przyszło opiekować się leśnikom z Nadleśnictwa Gołdap, to magiczne misterium przyrody niespotykane w żadnym innym zakątku kraju. Puszcza tworzy swoisty mikroklimat, proponuje wyjątkowe kulturowe, historyczne, a przede wszystkim przyrodnicze doznania. Na obszarze puszczy szczególnie urokliwe rzeki: Błędzianka, Jarka, Bludzia i Czerwona Struga, wijące się pośród dobrze zachowanych zbiorowisk leśnych, tworzą iście bajkowy krajobraz. Jest to jeden z głównych powodów rozwoju od wielu lat turystyki przyrodniczej. Tereny Nadleśnictwa Gołdap są ogólnie dostępne dla turystów niezmotoryzowanych, mających do dyspozycji 10 ścieżek edukacyjnych m.in. „Do cesarskiego głazu", „Włóczykij", „Na tropie". Niektórzy twierdzą jednak, że to tylko bardzo zdeterminowani wędrowcy przyrodnicy są w stanie podążać leśnymi duktami, drogami i szlakami w puszczy ze względu na silnie pofałdowany teren, który wykształcony został ok. 12 tys. lat temu przez ustępujący lodowiec. Pozostawił on po sobie mnogość form, tworzących obecnie ciekawą mozaikę, na którą składają się wzniesienia morenowe i kemowe, poprzecinane wytopiskami i rynnami polodowcowymi. Jednak cały trud włożony w pokonywanie tego terenu rekompensują cudowne puszczańskie krajobrazy, a także atrakcje przyrodnicze m.in. 8 rezerwatów przyrody, w tym utworzony w 2021 roku rezerwat „Czarcia Kępa” oraz bogactwo fauny i flory. Na bogactwo kulturowe składają się przydrożne kapliczki, krzyże, cmentarze oraz głazy Cesarza Wilhelma II ustawione na pamiątkę polowań w Puszczy Rominckiej.

Puszcza stanowi ważną ostoję wielu gatunków zwierząt, m.in. łosia, jelenia – króla Puszczy Rominckiej, wilka, orlika krzykliwego, żurawia. Mniejsze ptaki również znajdują w puszczy swoje miejsca bytowania i są to m.in. dzięcioły, sikory, kowaliki, kosy, pełzacze, a także wiele gatunków nietoperzy, również rzadkich w skali Europy, np. mopek zachodni.

W 2021 roku do Puszczy Rominckiej reintrodukowano żubry. Pierwsze żubry dotarły na początku marca 2021 roku z Puszczy Boreckiej, a parę dni później dołączyły do nich osobniki z Puszczy Knyszyńskiej. W rezultacie powstało stado składające się łącznie z dwóch byków i sześciu krów w różnym wieku. Nowi mieszkańcy początkowo przebywali w specjalnej zagrodzie adaptacyjnej w celu oswojenia się z nowym miejscem oraz zapoznania się z nowymi „kolegami” i „koleżankami”. Potrzebowali też czasu do stworzenia zgranego stada. Początki bywają trudne, jednak nie w tym przypadku. Po paru dniach nabrały apetytu i chęci do wspólnego spędzania czasu. Po kilku tygodniach żubry były gotowe, aby wyjść z zagrody i rozpocząć życie na wolności w Puszczy Rominckiej. Część krów posiada obroże telemetryczne z nadajnikiem GPS, dzięki którym w przybliżeniu znamy ich położenie. Zachęcamy do zainstalowania aplikacji „Obserwator żubrów”, w której po zarejestrowaniu się można dodawać lokalizację zaobserwowanych żubrów. Informacja ta ułatwia prowadzenie monitoringu populacji. Z naszych obserwacji wynika, że krowy z cielakami wędrują w grupie i wraz z upływem czasu oddalają się od pierwszego miejsca zamieszkania, czyli zagrody adaptacyjnej, zaś dorosły byk żubra woli samotne wędrówki po puszczy i okolicach. Cała ósemka czuje się dobrze. Sprzyja im nowe otoczenie i środowisko, na tyle dobrze, że wiosną 2021 przyszło na świat nowe żubrzątko i obecnie stado liczy już 9 osobników.

Botaniczne osobliwości puszczy to rzadkie gatunki roślin, charakterystyczne m.in. dla pasm górskich: paproć - pióropusznik strusi występujący łanowo w dolinie Czerwonej Strugi, ale również olsza szara czy żywiec cebulowy. Wiele zbiorowisk roślinnych reprezentuje strefę roślinności borealnej — relikt epoki lodowcowej, którym jest malina moroszka czy też roślina związana z torfowiskiem wysokim, czyli brzoza niska, wierzba borówkolistna i wełnianka pochwowata, a także listera sercowata związana ze zbiorowiskiem borealnej świerczyny na torfie.

Z kolei o czystości powietrza świadczą widoczne na drzewach okazy brodaczek. Są to piękne, osobliwe porosty o długich, zwisających plechach, przypominające brody. Surowy klimat Puszczy Rominckiej, a także mozaika siedlisk decydują o specyficznej dla tych ziem, ale zarazem bardzo interesującej roślinności. Charakterystyczny dla tego terenu jest duży udział borealnych gatunków, typowych również dla północnej Europy, takich jak zimoziół północny, liczne gatunki widłaków, a przede wszystkim bogactwo mchów i porostów. Osobliwością Puszczy Rominckiej jest manna litewska, uważana nawet przez pewien czas za roślinę wymarłą na terenie całego kraju. Od wielu lat obserwujemy bogactwo występujących cennych taksonów w rezerwatach przyrody. Jednakże z wielką uwagą przyglądamy się puszczy i dostrzegamy nowe miejsca, w których pojawiają się gatunki dotąd w puszczy nieznane i nieobserwowane. W lasach Nadleśnictwa Gołdap w ostatnim czasie znaleziono gatunki mchów zaliczanych do tzw. reliktów puszczańskich, świadczących o wytworzonych fragmentach lasu o charakterze lasu pierwotnego. Gatunkami puszczańskimi są np. jeżolist zwyczajny i miechera pierzasta.

Krzewimy wiedzę na temat osobliwości puszczy i otaczającej nas przyrody podczas spotkań edukacyjnych z dziećmi i młodzieżą. Miłośnikami zajęć, które oferują leśnicy, są również osoby dorosłe, a szczególnie emeryci, z którymi wspólnie spędzamy czas podczas tworzenia leśnego decoupage, warsztatów ziołowych czy festiwalu zdrowia promującego „Dobre z lasu”.

Mamy nadzieję, że przedstawione pokrótce informacje zachęciły Państwa do bliższego poznania niezwykłych lasów i przyrody Nadleśnictwa Gołdap.

Serdecznie zapraszamy!