WM.pl
16 lipca 2025, środa
imieniny: Eustachego, Mariki, Mirelli
  • 18°C
    Olsztyn

  • Cywilizacja
  • Rodzina
  • Biznes i ekonomia
  • Moto
  • Redakcja poleca
  • Rolnicze abc
  • Moje Mazury
  • Poczta
    • Ogłoszenia
    • Anty-defamation
    • Kongres Przyszłości
    • Europe Direct
    • Plebiscyt Sportowy
    • Krasnal.info
    PODZIEL SIĘ

    Zabytkowy krzyż z Pasków Małych w Muzeum Ziemi Piskiej

    2022-09-08 06:00:00(ost. akt: 2022-09-08 06:02:44)

    Autor zdjęcia: Muzeum Ziemi Piskiej

    Ekspozycję stałą Muzeum Ziemi Piskiej wzbogacił niezwykle cenny eksponat, stanowiący przykład wielowątkowej historii regionu. To krzyż z cmentarza nieistniejącej wsi Paski Małe, który został zabezpieczony przed kradzieżą przez złomiarzy.

    Warto przeczytać

    • Firmy walczą o budowę ul. Nowobałtyckiej. Oferty z zagranicy
    • Żuławy i Powiśle pod wodnym nadzorem. Test gotowości przeciwpowodziowej
    • Pościg za volkswagenem. Kierowca porzucił auto i rzucił...
    Badacze historii regionu, specjalizujący się odkrywaniu dziejów miejscowości z Puszczy Piskiej, które po drugiej wojnie światowej zostały wyludnione, nie mają wątpliwości, że krzyż z leśnego cmentarza koło dawnej osady Paski Małe to unikatowy eksponat mazurskiego dziedzictwa kulturowego.

    Warmińsko-Mazurski Konserwator Zabytków oraz uczestnicy wolontariackiego projektu „Zagubione wioski Puszczy Piskiej”, którzy uporządkowali nekropolię w trakcie jednej z edycji, szukali miejsca, gdzie można go bezpiecznie wyeksponować.

    Starania podjęła dr. Aneta A. Karwowska, dyrektor Muzeum Ziemi Piskiej, a cenny zabytek właśnie powiększył muzealne zbiory. Na cmentarzu z kolei stanęła kopia krzyża.

    – Ryzyko utraty zabytku było wysokie – mówi dr Aneta A. Karwowska. – Cmentarz został uporządkowany i oznaczony, przez co mierzący 1,7 m wysokości krzyż stał się lepiej widoczny. Eksperci nie mieli wątpliwości, że złomiarze, którzy kradną z cmentarzyków metalowe elementy nagrobków i zdewastowali przez lata wiele miejsc spoczynku Mazurów, nie trafili jeszcze do dawnych Pasków Małych, bo to miejsce głęboko w Puszczy Piskiej nad rzeką Pisą.

    Zabezpieczony krzyż stanowi niezwykle cenny obiekt krajobrazu kulturowego Mazur. Jest ważnym elementem wielowątkowej historii regionu i tym bardziej byłoby szkoda, gdyby został spieniężony jako złom. Powstał prawdopodobnie na przełomie XIX i XX w. w lokalnej kuźni. Jego ornamentyka odpowiada ówczesnym trendom funeralnym, a po obu stronach krzyża znajdują się owalne tablice nagrobne z inskrypcją sporządzoną w gwarze mazurskiej.

    – Napis trzeba było rozszyfrować, bo na jednej z tablic zakochało się niewiele znaków. Z drugiej strony ubytek był jednak nieco mniejszy – tłumaczy dr Aneta A. Karwowska. – Nie powinno to dziwić, bo ponad sto lat temu lokalny kowal wykonał go z niewielkich żeliwnych liter, które przynitował do metalowych plansz. Ustalono, że napis jest fragmentem pieśni żałobnej w spolszczonej wersji pt. „O Gott, du frommer Gott” (O Panie, Boże mój).

    Po uzupełnieniu brakujących znaków (podkreślenie) możliwe stało się rozszyfrowanie pierwotnej treści inskrypcji:

    A KIEDŸ ZMARŁYCH
    ZBUDZISZ DNIA OSTATNEGO,
    WICZIOGNIŸ TES RENKE I DO GROBU
    MOIEGO, NIECH USŁŸSE GŁOS TWIOŸ
    OBUDZ MOIE CIAŁO, ZEBŸ SIE
    Z WIERNYMI DO NIEBA DOSTAŁO.
    AMEN

    Odnalezienie w terenie dawnych osad zaznaczonych na archiwalnych mapach z każdym rokiem staje się coraz trudniejsze. Nekropolie to w wielu przypadkach ostatnie ślady miejscowości, które zostały wyludnione po drugiej wojnie światowej. Na terenie Puszczy Piskiej, wzdłuż byłej granicy Prus Wschodnich z Polską zaginęło w ten sposób kilkadziesiąt osad. Paski Małe, które były wioską nad rzeką Pisą, wyludniły się w 1945 r.

    W trakcie trwania projektu „Zagubione wioski Puszczy Piskiej” udało się uporządkować wiele miejsc spoczynku dawnych mieszkańców Mazur. Efektem prac terenowych, podejmowanych w ramach międzynarodowych obozów, oraz badań historycznych jest książka pod tym samym tytułem, autorstwa Krzysztofa A. Worobca, która ukazała się w ubiegłym roku.
    Źródło: Muzeum Ziemi Piskiej

    Zabytkowy krzyż z Pasków Małych w Muzeum Ziemi Piskiej Zobacz więcej zdjęć. Kliknij i otwórz galerię.



    Subskrybuj "Gazetę Olsztyńską" na Google News
    ZAMKNIJ
    Tagi:
    zabytkowy krzyż cmentarz leśny Paski Małe Muzeum Ziemi Piskiej
    Elżbieta Żywczyk
    więcej od tego autora

    PODZIEL SIĘ

    Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

    Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.

    Zaloguj się lub wejdź przez FB

    GazetaOlsztyńska.pl
    • Koronawirus
    • Wiadomości
    • Sport
    • Olsztyn
    • Plebiscyty
    • Ogłoszenia
    • Nieruchomości
    • Motoryzacja
    • Drobne
    • Praca
    • Patronaty
    • Reklama
    • Pracuj u nas
    • Kontakt
    ul. Tracka 5
    10-364 Olsztyn
    tel: 89 539-75-20
    internet@gazetaolsztynska.pl
    Biuro reklamy internetowej
    tel: 89 539-76-29,
    tel: 89 539-76-59
    reklama@wm.pl

    Bądź na bieżąco!

    Najświeższe informacje przygotowane przez Redakcję zawsze na Twojej skrzynce e-mail. Zapisz się dzisiaj.

    • Polityka Prywatności
    • Regulaminy
    • Kontakt
    2001-2025 © Gazeta Olsztyńska, Wszelkie prawa zastrzeżone, Galindia Sp. z o. o., 10-364 Olsztyn, ul. Tracka 7B