Ratusz stoi na cmentarzu

Tam, gdzie dziś stoi olsztyński ratusz, stał niegdyś kościół i cmentarz. Okolice dzisiejszego ratusza nazywano kiedyś Górnym Przedmieściem, a stojącą w pobliżu Wysoką Bramę - Bramą Górną. To właśnie tu powstał kościół oraz cmentarz Św. Krzyża. Kiedy? Tego właśnie dokładnie nie wiadomo, ale na pewno nie później niż w XV wieku.

Mieszkańców Olsztyna chowano tam aż do 1870 roku. Budowa ratusza na pocmentarnym terenie ruszyła w 1912 roku. Wielką miejską inwestycję zakończono trzy lata później, a ratusz, w niemal niezmienionej formie, przetrwał do dziś.

Już po II wojnie przestały istnieć inne olsztyńskie cmentarze, np, żydowski przy Zyndrama z Maszkowic czy cmentarz przy szpitalu miejskim, gdzie w 1945 roku pochowano ofiary rosyjskich żołnierzy.

Na początku lat 70tych zlikwidowano cmentarz ewangelicki przy Wojska Polskiego. Teraz przypomina o nim
niewielka tablica i duży pomnik Bogumiła Linki (1865-1920), działa mazurskiego, który zmarł po pobiciu przez niemiecką bojówkę. Na tym cmentarzu go pochowano. Jego grób został zniszczony jak wszystkie inne.

Przez ulicę cmentarz ten sąsiadował z cmentarzem katolickim św. Józefa. Cmentarz powstał w 1904 roku i został zamknięty w 1962 roku, a od 1984 jest wpisany do rejestru zabytków. Znaczna część mogił pochodzi z okresu powojennego, jednak zachowało się tu również wiele nagrobków z początku wieku wraz z kutymi, żeliwnymi ogrodzeniami kwater rodzinnych. najstarszy zachowany pochodzi z 1908 roku.

Spoczywa na nim generał Franciszek Ksawery Ostrowski (1886-1957), syn powstańca styczniowego, oficer carskiej armii, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Za ofiarną pracę wojskową i obywatelską otrzymał w 1934 roku Medal Niepodległości. W 1945 roku zamieszkał w Olsztynie.

Spoczywa tam także Władysław Mizierski (1897-1945), członek Polskiej Organizacji Wojskowej w latach 1914-1918, później oficer Wojska Polskiego, uczestnik Powstania Warszawskiego, który po wojnie założył w Olsztynie komórkę Polskiej Partii Socjalistycznej.

Igor Hrywna