Konkurs Chopinowski. Polonezy, sonaty i preludia dla odważnych w II etapie

Jury XIX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, któremu przewodzi Amerykanin Garrick Ohlsson, do II etapu prestiżowego wydarzenia zakwalifikowało 40 pianistów. W tym gronie znalazło się czterech Polaków: Piotr Alexewicz, Adam Kałduński, Piotr Pawlak i Yehuda Prokopowicz. To skromniejsza reprezentacja naszego kraju niż w poprzednich edycjach konkursu: w 2021 r. do II etapu awansowało dziewięciu Polaków, a sześć lat wcześniej, w roku 2015 – ośmiu.

W II etapie tegorocznego konkursu wystąpią artyści z całego świata, reprezentanci aż 14 krajów, co świadczy o rozmachu, zasięgu i prestiżu Konkursu Chopinowskiego. Są to: Jonas Aumiller (Niemcy), Yanyan Bao (Chiny), Kai-Min Chang (Chińskie Tajpej), Kevin Chen (Kanada), Xuehong Chen (Chiny), Zixi Chen (Chiny), Yubo Deng (Chiny), Yang (Jack) Gao (Chiny), Eric Guo (Kanada), Xiaoyu Hu (Chiny), Zihan Jin (Chiny), David Khrikuli (Gruzja), Shiori Kuwahara (Japonia), Hyo Lee (Korea Południowa), Hyuk Lee (Korea Południowa), a także Kwanwook Lee (Korea Południowa), Xiaoxuan Li (Chiny), Zhexiang Li (Chiny), Tianyou Li (Chiny), Eric Lu (Stany Zjednoczone), Philipp Lynov (niezależny pianista neutralny), Tianyao Lyu (Chiny), Ruben Micieli (Włochy), Nathalia Milstein (Francja), Yumeka Nakagawa (Japonia), Vincent Ong (Malezja), Hao Rao (Chiny) oraz Anthony Ratinov (Stany Zjednoczone), Miyu Shindo (Japonia), Gabriele Strata (Włochy), Tomoharu Ushida (Japonia), Zitong Wang (Chiny), Yifan Wu (Chiny), Miki Yamagata (Japonia), William Yang (Stany Zjednoczone) i Jacky Zhang (Wielka Brytania).

Zajdzie zmiana w kolejności występów pianistów. W tegorocznym Konkursie Chopinowskim uczestnicy pojawiają się na estradzie w kolejności alfabetycznej, począwszy od wylosowanej przed konkursem litery - „T”. Los wskazał na Ziye Tao z Chin i właśnie ten pianista zainaugurował chopinowski turniej. Jednak, jak wykazały badania, artyści występujący na początku etapu mają mniejsze szanse na uzyskanie wysokiej oceny niż pozostali. Podobnie ci grający na końcu, nie czują się zbyt komfortowo, prezentując się ponownie pod koniec przesłuchań. Dlatego aby zniwelować ten efekt, w II etapie nastąpi przesunięcie o sześć liter, i w ten sposób ustali się nowa kolejność. Ideą tego posunięcia jest wyrównanie szans wszystkich uczestników. Tym samym pierwszym pianistą, którego usłyszymy w II etapie będzie Jacky Zhang z Wielkiej Brytanii - wystąpi w czwartek o godz. 10.

W regulaminie obecnej edycji konkursu zaszły zmiany programowe. Jakie zatem utwory Fryderyka Chopina pianiści zaprezentują podczas tych konkursowych zmagań?

Będą to preludia - sześć kolejnych z opusu 28, wybranych z następujących grup o numerach: 7–12 lub 13–18 lub 19–24.

Jeden polonez spośród następujących: Andante spianato i Wielki Polonez Es-dur op. 22; Polonez fis-moll op. 44; Polonez As-dur op. 53; albo oba polonezy z op. 26.

A także dowolny solowy utwór lub utwory Fryderyka Chopina; według regulaminu możliwe jest wykonanie całego opusu 28, czyli kompletu 24 preludiów.

Preludia są kwintesencją stylu Chopina, ale także można w nich znaleźć odbicie osobistych doznań i nastroju kompozytora po nasileniu się u niego gruźlicy. Wyjazd z George Sand i dziećmi na Majorkę miał być miłym odpoczynkiem, jednak przerodził się – jak to opisała George Sand w liście – w koszmar. Mieszkańcy wyspy w obawie przed zarażeniem nie pozwolili rodzinie osiedlić się w mieście. Chopin i George Sand zamieszkali więc w klasztorze, miejscu ponurym i wilgotnym. A kiedy postanowili powrócić do Paryża, nikt nie chciał ich przyjąć na statek.

Nic dziwnego, że część preludiów ma charakter elegijny, ale są też m.in. preludia idylliczne, etiudowe, kantabilne, czyli śpiewne, scherzoidalne – szybkie, ekspresyjne.

Jeśli chodzi o polonezy, to spośród 16 fortepianowych polonezów Chopina tylko siedem zostało opatrzonych opusem i uznanych przez kompozytora za godne wydania. Pozostałe dziewięć pochodzi z wczesnych lat twórczości Chopina.

Polonez As-dur op. 53, który jest w programie II etapu, uchodzi za arcydzieło, „szczyt polonezowej twórczości”.

Utwory mogą być wykonywane przez pianistę w dowolnym, wybranym przez niego porządku. Podczas etapu I najczęściej uczestnicy rozpoczynali swój występ od jednego z nokturnów. Nokturn grany na początku przesłuchań o godzinie 10 przed południem bywał swoistym wyzwaniem i dla artysty, i dla słuchaczy.

Włoski pianista Ruben Micieli, który występował czwartego dnia przesłuchań, postąpił inaczej, nie zagrał najpierw nokturnu, lecz zaczął mocno, dynamicznie - od etiudy. Ekspresyjna interpretacja utworu podziałała jak mocne espresso na słuchaczy, budząc sympatię do pianisty i zainteresowanie jego grą.

Czas trwania występu w II etapie wynosi 40-50 minut. Kolejność wykonywania utworów jest dowolna; nie dotyczy to jednak opusu 26. W przypadku przekroczenia przez uczestnika limitu czasu jury może przerwać występ. Ale to się raczej nie zdarza.

Fryderyk Chopin jest powszechnie uznawany za jednego z najważniejszych i najbardziej znanych kompozytorów europejskich, należy do dziedzictwa kulturowego Unii Europejskiej i całej Europy. Jego muzyka, charakteryzująca się liryzmem, głębią emocjonalną i wirtuozerią, na stałe wpisała się do kanonu światowej muzyki klasycznej. Twórczość Chopina jest regularnie prezentowana w największych i najbardziej prestiżowych salach koncertowych w Europie. Jego utworów można słuchać m.in. w Filharmonii Berlińskiej, Musikverein w Wiedniu, Concertgebouw w Amsterdamie, Royal Albert Hall oraz Barbican Centre w Londynie, Salle Pleyel i Filharmonii Paryskiej w Paryżu, Filharmonii Narodowej w Warszawie.

Raz na pięć lat cała Europa i świat patrzą w stronę Warszawy, gdzie odbywa się Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. To jedno z najbardziej prestiżowych wydarzeń muzycznych, które gromadzi wybitnych pianistów z całego globu, przyciąga melomanów i promuje nowe pokolenia interpretatorów jego dzieł.

Organizatorem konkursu jest Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.

PAP/red.