Polska zamyka granicę z Białorusią. Jakie będą konsekwencje?

Od północy 12 września wstrzymano ruch graniczny z Białorusią w obu kierunkach. Premier Donald Tusk wskazał, że decyzja jest związana z rozpoczętymi rosyjsko-białoruskimi ćwiczeniami Zapad-2025, które – jak podkreślił minister spraw wewnętrznych Marcin Kierwiński – wymierzone są w Polskę i Unię Europejską.

Dla branży transportowej i spedycyjnej (TSL) kierunek białoruski był dotychczas istotny zarówno dla eksportu na ten rynek, jak i tranzytu do Rosji i Azji. Polska odpowiada za około 30% unijnej wymiany handlowej z Białorusią, a eksport w 2023 r. wyniósł ponad 12 mld zł. Trasy tranzytowe przez Brześć i Małaszewicze są kluczowe m.in. dla przewozów kontenerów w ramach Nowego Jedwabnego Szlaku, podkreśla Anna Majowicz z Fundacji Polski Instytut Transportu Drogowego.

Dla większości firm TSL Białoruś nie jest kluczowym kierunkiem, ale dla przewoźników obsługujących trasy wschodnie i szlak kolejowy z Chin skutki mogą być istotne – podkreśla Anna Majowicz z Fundacji Polski Instytut Transportu Drogowego.

Jeżeli zamknięcie granicy będzie krótkotrwałe, straty da się ograniczyć, jednak przy dłuższej blokadzie firmy będą musiały przekierować przewozy przez Litwę, Łotwę lub trasy południowe, co wydłuży czas transportu i zwiększy koszty.

Podobnie ocenia sytuację Marcin Wolak, prezes GPW Logistics S.A. – Zamknięcie granicy negatywnie odbije się na ruchu towarowym w Małaszewiczach i wpłynie na firmy obsługujące przewóz kontenerów przeładowywanych w tym terminalu. Polska poniesie największe koszty, bo transport drogowy z Białorusi w dużej mierze realizowały polskie firmy. Dłuższe trasy przez Litwę oznaczają wyższe koszty, a jeśli nie zostaną zrekompensowane przez klientów, firmy poniosą straty – podkreśla Wolak.

Przed wojną na Ukrainie transport przez Białoruś był jednym z kluczowych kierunków dla polskich przewoźników. W 2020 roku przez polsko-białoruską granicę przejechało 1,06 mln pojazdów ciężarowych, przy czym transport drogowy odpowiadał za ponad połowę całkowitego wolumenu przewozów w kraju, a w obwodzie grodzieńskim niemal w całości – 99,9 proc.

Dziś ruch graniczny jest znacznie mniejszy. W pierwszym półroczu 2025 roku w Koroszczynie odprawiono 105,7 tys. tirów wjeżdżających do Polski i 103,3 tys. wyjeżdżających na Białoruś. Przejście kolejowe w Terespolu obsłużyło 66,4 tys. kontenerów w kierunku Polski, z czego 73 proc. pochodziło bezpośrednio z Chin, głównie z elektroniką, odzieżą i sprzętem sportowym. Na Białoruś wyeksportowano 28,7 tys. kontenerów.

Ruch samochodowy w Terespolu wyniósł 101,6 tys. aut na wjeździe do Polski i 115,9 tys. na wyjeździe.

Granica z Białorusią dysponuje trzema drogowymi przejściami w Bobrownikach, Kuźnicy i Połowcach oraz trzema z czterech kolejowych przejść towarowych w województwie podlaskim: Czeremcha-Wysokolitowsk, Kuźnica-Grodno i Siemianówka-Swisłocz.

Białoruś była kluczowym krajem tranzytowym w międzynarodowym transporcie, obsługując najkrótsze trasy z Rosji, Chin, Kazachstanu i krajów Azji Środkowej oraz Północnego Kaukazu do Europy Zachodniej. Około 80 proc. eksportu lądowego państw WNP do Europy Zachodniej przechodziło przez obwód brzeski, a brzeski węzeł kolejowy należał do największych w Europie Środkowej, zapewniając sprawny tranzyt w kierunku Moskwy i Sankt Petersburga.

Na Białorusi działa 42 centra logistyczne o łącznej powierzchni magazynowej ponad 670 tys. m², w tym 520 tys. m² magazynów publicznych, 107 tys. m² magazynów czasowego składowania i celnych oraz 43 tys. m² chłodni i magazynów niskotemperaturowych.

Przejścia graniczne z Białorusią zostały zamknięte: kierowcy osobówek nie mogą przekraczać granicy w Terespolu, ciężarówki w Kukurykach, a trzy kolejowe punkty towarowe – Kuźnica Białostocka-Grodno, Siemianówka-Swisłocz i Terespol-Brześć – również są nieczynne.

Minister Kierwiński zapewnił, że granica zostanie otwarta dopiero, gdy będzie pewność, że Polakom nie grożą prowokacje ani agresja. Decyzja obowiązuje do odwołania, bez konkretnego terminu. Zapewnił przy tym, że władze dołożą starań, aby czas zamknięcia był jak najkrótszy. Funkcjonowanie przejść przebiegło spokojnie, a resorty przygotowują zestawienia potencjalnych strat dla przedsiębiorców, które posłużą do ewentualnego wsparcia branż.
Niektórzy przewoźnicy skarżyli się, że czas na dostosowanie planów przed zamknięciem granicy był zbyt krótki. Minister Kierwiński przypomniał, że decyzja została ogłoszona we wtorek, dając dwa i pół dnia na przygotowanie się, i podkreślił, że granica pozostanie zamknięta przez kilka dni, a przewoźnicy powinni korzystać z alternatywnych przejść.

W kwestii kontroli na granicy z Niemcami minister zapowiedział, że decyzja o ich ewentualnym przedłużeniu zostanie podjęta po 15 września, zaznaczając, że prawdopodobnie kontrole będą kontynuowane.

Rozporządzenie MSWiA o czasowym zawieszeniu ruchu granicznego opublikowano w Dzienniku Ustaw. Według uzasadnienia, pełne zamknięcie granicy ma sygnalizować gotowość Polski do radykalnych działań w razie pogorszenia bezpieczeństwa oraz umożliwić lepsze wykorzystanie Straży Granicznej do monitorowania granicy pod kątem nielegalnej migracji.

Ćwiczenia wojskowe Zapad-2025 odbędą się w dniach 12–16 września. Oficjalnie ma w nich uczestniczyć 13 tys. żołnierzy, choć szacunki niemieckie i litewskie mówią o łącznie 30 tys. wojskowych. Niemiecka Bundeswehra nie dostrzega oznak przygotowania ataku na NATO, ale podtrzymuje stan czujności.

Źródło: money.pl