63. Międzynarodowy Dzień Teatru. Polskie orędzie Ireny Jun

Po raz 63. na świecie 27 marca obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Teatru. Święto to ustanowiono w czerwcu 1961 r., na pamiątkę otwarcia Teatru Narodów w Paryżu, które miało miejsce 27 marca 1957 r.

Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (PO ITI) co roku wybiera autora/autorkę polskiego orędzia na Międzynarodowy Dzień Teatru. W tym roku Zarząd PO ITI podjął decyzję, że jego autorką będzie wybitna polska aktorka teatralna, radiowa i telewizyjna prof. Irena Jun.

"Dzisiaj jest nasze święto. Teatr idzie z nami. Wierzymy, że jesteśmy w nim widziani, słuchani i rozumiani" - podkreśliła aktorka w orędziu.

Jak zaznaczyła, "przechodzimy przez sceny stare i nowe". "Może trzeba by powiedzieć +młode+, bo to młodość najgoręcej marzy w teatrze i o teatrze" - wyjaśniła.

"Teatr idzie z nami. Nie jesteśmy sami, są z nami wybitni twórcy teatru amatorskiego, a także Ci, dla których teatr jest miejscem poszukiwań nowej formy wypowiedzi artystycznej" - przypomniała Irena Jun.

"Jestem dumna z teatru w Polsce, w którym znaleźli miejsce artyści z Ukrainy i Białorusi. Mamy poczucie wspólnoty w dzisiejszym świecie, który sam z siebie staje się teatrem tragicznym" - oceniła autorka orędzia.

Zwróciła uwagę, że "teraz, kiedy waży się nasze bezpieczeństwo, musimy odważnie przeciwstawiać się agresji, brutalności i głupocie". "Bądźmy solidarni ze wspólnotą artystów – obywateli świata" - zaapelowała.

"Teatr idzie z Tobą i ze mną przez czas. Idą z nami wielcy bohaterowie teatralni, dramatu polskiego i światowego" - napisała. "Idziemy w przyszłość. To brzmi dumnie, bo wiara w siłę teatru jest jak klejnot naszej kultury, wyobraźni, pracy, naszego rozumu i serca" - podkreśliła aktorka.

"Bo nie jest ś w i a t ł o, by pod korcem stało, / Ani s ó l z i e m i do przypraw kuchennych, / Bo piękno na to jest, by zachwycało / Do pracy; praca – by się zmartwychwstało" - zakończyła fragmentem "Promethidiona" Cypriana Kamila Norwida swoje orędzie Irena Jun, dedykując go "Wszystkim Ludziom Teatru".

Irena Jun jest aktorką i reżyserką teatralną związaną ze stołecznym Teatrem Studio im. Stanisława Ignacego Witkiewicza od początku jego istnienia. Grała w legendarnych przedstawieniach Józefa Szajny, Jerzego Grzegorzewskiego i Antoniego Libery.

"Twórczyni Jednoosobowego Teatru Poezji Ireny Jun, z którym występowała w większości stolic europejskich i Australii oraz nieprzerwanie, od kilkudziesięciu lat, gra w całej Polsce. Uznana za jedną z najwybitniejszych odtwórczyń ról Beckettowskich na świecie (+Women in Beckett: Performance and Critical Perspectives+, wyd. University of Illinois Press, 1992)" - czytamy w informacji o aktorce przesłanej PAP przez PO ITI.

Występowała we francuskim teatrze La Comédie de Saint-Étienne ("Sigmaringen" w reż. Daniela Benoin). W polskich teatrach – Katowice, Opole, Rzeszów, Szczecin, Zabrze, Zielona Góra – reżyserowała spektakle oparte na twórczości Aleksandra Fredry, Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Wieloletnia wykładowczyni Akademii Teatralnej w Warszawie. Związana z amatorskim ruchem teatralnym i recytatorskim jako mentorka oraz jurorka festiwali i konkursów.

Irena Jun jest laureatką nagród aktorskich na festiwalach w Bydgoszczy, Kaliszu, Opolu, Rzeszowie, Szczecinie, Tarnowie, Toruniu i Wrocławiu za role w spektaklach w reż. Anny Augustynowicz, Marcina Libera oraz spektakle i monodramy we własnej reżyserii ("Filozofia po góralsku", "Matka Makryna"). Jest laureatką Feliksa Warszawskiego za rolę w monodramie "Biesiada u Hrabiny Kotłubaj" we własnej reżyserii (2005), Splendora Splendorów im. Krzysztofa Zaleskiego (2012), tytułu "Ambasador Polszczyzny w mowie" (2017) oraz Nagrody im. Ireny Solskiej (2022). W 2023 r. uhonorowano ją Nagrodą Specjalną Miesięcznika "Teatr", "za konsekwentne tłumaczenie poezji na język teatru, za znalezienie oszczędnej a pełnej formy dla twórczości Różewicza i odsłonięcie jej aktualnych, dojmujących brzmień" (za spektakl "Stara kobieta wysiaduje" aktualnie w repertuarze Teatru Studio) oraz Doroczną Nagrodą Ministry Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt twórczości.

Irena Jun została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi (1969) oraz Złotym Medalem "Zasłużona Kulturze - Gloria Artis" (2008).

Jak przypomniano, "jej monodram +Sonata księżycowa+ (reż. Józef Szajna), na podstawie twórczości greckich poetów, Yannisa Ritsosa i Gorgosa Seferisa, jest najdłużej granym w Polsce spektaklem w konwencji teatru jednej aktorki (od 1967 r.)". W 2025 r. zostanie zaprezentowany na festiwalach w Bielsku-Białej, Gdańsku, Horyńcu-Zdroju i Słupsku.

Międzynarodowy Instytut Teatralny (ITI) został założony w 1948 r. w Pradze przez osiem państw, w tym Polskę. Obecnie działa pod auspicjami UNESCO, a jego główny sekretariat mieści się w Paryżu.

Ustanowienie Dnia Teatru zaproponował Arvi Kivimaa, prezydent Fińskiego Ośrodka ITI podczas 9. światowego kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Helsinkach. Odtąd Dzień Teatru jest koordynowany i obchodzony corocznie przez ponad sto narodowych ośrodków ITI na całym świecie.

W Polsce święto jako Dzień Teatru zaczęto obchodzić w 1973 r. Wówczas centralne obchody zorganizowano 27 maja. W kolejnych latach zaczęto obchodzić je 27 marca.

Polski Ośrodek ITI (PO ITI) istnieje od 1958 r. W 2013 r. do Stowarzyszenia dołączyła duża grupa młodych artystów: reżyserów, aktorów, scenografów, dramaturgów, którzy kontynuują wieloletnią tradycję oraz wprowadzają innowacyjne projekty artystyczne i edukacyjne. Obecnie prezesem PO ITI jest Mateusz Nowak.(PAP)